Diferencia entre revisiones de «Aragonés medieval»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 1:
L''''aragonés meyeval''' ye l'aragonés que se charraba en a [[Edat Meya]] en a mayor part d'o [[Reino d'Aragón]]. Tamién se diz "aragonés meyeval" a la traza d'escribir esta luenga, que no representaba totz os caracters d'a [[parla (lingüistica)|parla]] popular, pero pa este [[concepto]] d'a traza d'escribir l'aragonés meyeval existe o termin més especifico de '''''scripsascripta meyeval aragonesa''''', que yera la forma d'o [[idioma aragonés|romance aragonés]] que se feba servir en os documentos y textos oficials d'a [[Edat Meya]].
 
Ha plegato dica os nuestros días gracias a documentos oficials y obras literarias, principalment d'os sieglos [[sieglo XII|XII]], [[sieglo XIII|XIII]], [[sieglo XIV|XIV]] y [[sieglo XV|XV]].
 
En tiempos de [[Chaime I d'Aragón|Chaime I]] ya tenemos textos extensos en aragonés como o "[[Vidal Mayor]]" u documentos d'o [[Monesterio de Veruela]] como a [[carta puebla]] de [[Pozuelo d'Aragón]] ([[1245]]).
A oficialidat d'o romanz aragonés se produció quan [[Pero III lo Gran]] crebó con o monopolio d'a escritura que teneba a [[ilesia catolica|ilesia]], (en latín), creyando un [[monopolio reyal]] en a escritura en romanz. Quedó fixata una traza d'escribir en tot o [[Reino d'Aragón]] que ya quasi no representaba variants locals, de fueras de l'aria suroccidental.
 
A oficialidat d'o romanz aragonés se produció quan [[Pero III lo Gran]] crebó con o monopolio d'a escritura que teneba a [[ilesia catolica|ilesia]], (en latín), creyando un [[monopolio reyal]] en a escritura en romanz. Quedó fixata una traza d'escribir en tot o [[Reino d'Aragón]] que ya quasi no representaba variants locals, de fueras de l'aria suroccidental correspondient a las [[comunidatz aragonesas]], on s'escribiba diferent.
 
== Fuents ==
Línea 121 ⟶ 123:
Formas con ''–i'' final en cuenta de ''–e'':
 
*''Esti'', ''aquesti'', sobretot en textos navarros, teruelanos[[aragonés d'as comunidatz aragonesas|terolanos]] y riochans d'o [[sieglo XI]].
 
En a segunda persona:
Línea 160 ⟶ 162:
*''Sus'', ''suso'' < SURSUM: n'alto .
 
*''Chuso'', ''Chus'' < DEORSUM. Ye escrito ''iuso'', ''juso'', ''aiuso'', como en [[Ribagorzano aragonés]] güeihuei, ''dichós''.
 
*''Tantost'': en seguida.
Línea 173 ⟶ 175:
*''Çaga'' < ar ''sâqa'': dezaga de.
 
*''Enta'': ye común en aragonés y apareixe en o sieglo XIV en Navarra. Hue existe encara en [[aragonés ansotano|Ansó]], [[Embún]], [[aragonés benasqués|Benás]] y [[Campoaragonés (Uesca)campés|Campo]]. Ye más común a forma abreviata ''ta''. ''enta'' > ''ta''.
 
*''Por, Pora, para'': en aragonés a evolucionato ta ''pa''.