66 173
ediciones
m (r2.5.4) (Robot Adhibito: Modificato: mn:Ойрад Монгол) |
|||
|relazionatos = [[Pueblos mongols]]
}}
Os '''oiratos''' son [[pueblos mongols|mongols]] occidentals que habitan en l'ueste de [[Mongolia]] ([[Hobdo]]) a rechión china de [[Xinchiang]], entre o [[Tien Xan]] y l'[[Monts de l'Altai|Altai]], una parte de [[Quingai]], y a cuenca d'o [[Nonni]] en [[Manchuria]]. En lur apocheu creyoron un imperio que iba dende o [[Laco
== Historia ==
Os [[mongols occidentals]] encomenzoron a estar una amenaza pa os intreses [[China|chinos]] enta a decada de 1430, anyos dimpués que [[Hongku]]
*Os [[choros]], en a val d'o [[río Ili|Ili]].
*Os [[khoxotz]], en a rechión d'[[Urumtoi]].
*os [[torgotz]], en [[Targobatai]].
Os chinos se pueden recuperar y recostruyen a [[Gran Muralla Chinesa|Gran Muralla]] a partir de [[1474]]. Entre os oiratos a branca d'os [[choros]] ye a que prene mayor importancia y més tarde serán conoixitos como "Dzhungaros". En o sieglo XVI, enta 1620 se fan budistas [[lamaísmo|lamaístas]].
Resultato d'a luita entre choros y torgotz, os [[torgotz]] fuyen ta l'ueste y s'estableixen en a baixa [[río Volga|Volga]] chunto con faccions d'os [[khoxotz]] y [[derbetz]]. En a Volga serán conoixitos por os rusos como ''[[Calmucos|Kalmyc]]'' prenendo o etnonimo que fan servir os turqueses (''Kalmuc''). En a primera metat d'o sieglo XVII os choros con base en [[Tarbagatai]] erichen un nuevo estato, o [[Khanato Dzhungaro]], y prenen o nombre de dzhungaros. O khan [[Baatur Contaichi]] (1634-1653) asegura as mugas occidentals con os [[kazacos]]. En 1642 intervienen en o [[Tíbet]] y bi imposan a lo [[Dalai Lama]] como sobirán d'o país. [[Galdan]], un fillo de [[Baatur Contaichi]] educato como lama en o [[Tíbet]] manda matar a los suyos chirmans y se fa con o poder en 1676 proclamando-se rei d'os [[choros]] y [[khoxotz]]. Baixo a dirección de [[Galdan]] ocupan [[Caxgaria]] enta 1677 deponendo a lo khan Ismail d'a dinastía [[Chatagai]]. Dimpués s'anexionó [[Turfán]] y [[Hami]]. En a decada de 1680 os dzhungaros atacoron a os [[khalkhas]] ([[mongols orientals]]), ocupando parte de lur territorio ([[1688]]). Os khalkhas rematan aliniando-sen con os
[[Tsewan-Rabdan]] prene o poder en 1697-1727, y mantiene o dominio dzhungaro en [[Asia Cental]]. S'enfrentó a los [[rusos]] en a
Bells oiratos que se refuchioron en a baixa [[río Volga|Volga]] convencioron a os [[torgotz]] pa que tornasen ta [[Dzhungaria]] y creyasen de nuevo un imperio mongol occidental, pero en o camín de tornata fuoron vencitos por os manchutz, que permitioron a los supervivients estar repobladors d'a val d'o [[río Ili|Ili]] y ser ixemenatos por o territorio mongol.
Os pocos oiratos que sobreviven seguirán una evolución paralela a la d'os atros mongols baixo dominio
== Bibliografía ==
*[[Jean Sellier]]. ''"Atlas de los pueblos del Asia Meridional y Oriental"''. Acento Editorial.
* [[Gavin Hambly]], ''Asia Central''. 1972 Siglo XXI de España Editores.
== Enrastres esternos ==
|