Diferencia entre revisiones de «Valle d'Anyisclo»
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición |
mSin resumen de edición |
||
Linia 1:
[[Image:143.Portiello de Sercuet dend'as Fuebas.JPG|thumb|right|250px|A '''balle d'Añisclo''' ó '''balliñisclo''' dende l'endreito d'''As Fuebas''. En primer termín se-bi bei o ''Portiello de [[Sercuet]]''.]]
A '''bal d'Añisclo''' (''Balle d'Añisclo'' en [[Sobrarbe]], también dita per a suya forma acurtada '''balliñisclo'''. Ofizialment y en [[castellán]] ''Cañón de Añisclo'') ye una [[bal]] [[Perineus|pirinenca]] d'[[Aragón]], fincada totalment en a redolada d'o [[Sobrarbe]], que naixe direutament d'a bersant sud d'o mallo d'[[As Tres Serols]] discorrient enta més de 10Km allá, dend'a dita ''[[Cul]] d'Añisclo'' enta l'esembocadura d'o [[Barranco d'Aso]] en o [[río Bellós|Bellós]].
A balle d'Añisclo ye, chunto con o mallo d'as [[Tres Serols]], [[Bal d'Ordesa]], [[Colladas d'Escuaín]] e ra capelera d'a [[Bal de Pineta|Balle de Pineta]], parti integrant d'o [[Parque Nazional d'Ordesa y d'as Tres Serols]].
[[Image:Anisclo desde collado.jpg|thumb|250px|right|A '''balle d'Añisclo''' embista dend'a ''Collada'' d'o mesmo nombre. As planas d' ''O Fulco'' y ''Setulo'' en a dreita d'a imachen, con o ''Sarrato Cadón'' despuntant, e l'abruptura d'a ''Montaña Sensa'' en a izquierra.]]
Per o norte, a ''Cul d'Añisclo'' tién es pasos zarados per o mallo d'as [[Tres Serols]] e ra [[Sierra d'as Zucas]], per entre es cuals bi ha un pas, clamato ''Collada d'Añisclo'', que comunica con a [[Bal de Pineta|balle de Pineta]], á més de 2500m d'altitut. Per l'ueste, a [[Sierra Custodia]] e ro [[Pueyo Mondizieto|Mondizieto]] separan-la d'as baixaretas d'a ''[[Faixa de Pelai]]'' d'a [[Bal d'Ordesa]]. Per l'este de tot, á mientres, á trabiés d'el dito ''Cuello Bizeto'' se-bi plega ent'a cabelera d'a [[Bal d'a Yaga|balle d'a Yaga]] que d'allá ent'abant fará puesto t'as [[Colladas d'Escuaín]]. D'ista traza, a cabelera d'a balle d'Añisclo tién bels d'es puestos més adestacatos d'o Parque Nazional en a suya redolada.
Uno d'es [[endreito]]s més destacatos d'iste segmento d'a balle ye ra clamata '''Font Blanca''', una biú d'[[augua]] que amanix d'a bersant d'o ''Mallo Escuro'', man sud-sudueste d'a [[Punta d'as Solas]] (3002m), formando amant d'o suyo forato una cascada que baixa escrumosa per a bersant durantes bels 30m. Amanato ta iste puesto bi ha un cubillar (''Cubillar d'a Font Blanca'') que ofrez rexero ta es excursionistas. As [[estiba]]s de ''Setulo'' y ''O Fulco'' marcan o paisache d'altiplana d'a man izquierra d'a balle, que s'alza progresibament como á bersant pradera d'as puntas de [[Sierra Custodia]], només interrupto en o sud per a fuerte caita, como si d'una [[estral|estralada]] en a ripa d'ixa plana se tratiés, d'o ''barranco d'a Pardina'', que marca as faixas (''faixa espluca'' y ''faixa pardina'') que han de baixar d'astí ent'es 300m menos, alto u baixo, que bi son chiratos en a guazera d'o cañón. Per a man dreita, en cambeo, sines de planas que faigan garra bien t'es güellos (y t'as garras d'ers qui son puyatos ent'astí), es tozals de [[Tozal d'o Basón|Basón]] y [[Tozal de San Bizenda|San Bizenda]] enfilan es puertos sarrallaus d'as [[Sestrals]] y ro [[Castiel Mallor]] ent'a [[Bal de Puertolas|Balle de Puertolas]] per o sud, y ra fatigosa puyada d'''As Carriatas'' que s'alza ent'es altos d'as [[Tres Marías]] per ''Montaña Sensa'' ([[Sierra d'as Zucas]]). 8 son as horas que gosa á tardar o caminant qui quiera desfrutar d'ixas embistas.
==O Cañón==
[[Image:104.Boca d'Añisclo I.JPG|thumb|200px|right|Embista cheneral d'a '''balliñisclo''' dend'a suya boca.]]
Dimpués de baixar d'''A Ribereta'', o puesto á on esemboca o ''barranco d'a Pardina'', as parez d'a balle incrementan a suya berticalidat, deixant asinas que se-bi formen puestos de muta güembra á on no bi plega o sol durantes gran parti de l'añada. Ye á ixas obagas on medran es [[fabo|faus]], [[abieto]]s y tota una rebañera d'altras espezies bexetals. Tién iste segmento d'a balle formazions selbosas tan espesas como ra '''Selba Plana''', altro d'es endreitos naturals entaltatos d'o [[Parque Nazional d'Ordesa y d'as Tres Serols|Parque Nazional]].
A dificultat d'es pasos per as mans de ''Lacunas'' y ''l'Escalialla'' ha feto que o camín, que nomás ye peyatonal á ista parti d'a balle, aiga d'aber estau establito á man d'o [[río Bellós]] dend'a ''Ribereta'' ent'o ''[[Pont de Santigons]]'', no luén ya d'o lugar de [[Sercuet]]. As puntas d'[[Punta d'a Estiba|A Estiba]] primero e d'[[Tozal d'o Mondoto|O Mondoto]] dimpués, n'han feto d'ista bersant una baixadera prou zeriosa, que encaixona ra balle prou més si cabe perque de l'altra riba fa ra baixada o mallo més alto d'as [[Sestrals]].
Ye dende [[Pont de Santigons|Santigons]] ent'a boca d'a balle á on ixe camín n'ixe d'a guazera ta pasar per l'alto d'as parez rocosas que, á canto y canto d'o [[río Bellós|río]], forman o '''Portiello de [[Sercuet]]''' que prene o nombre d'o lugar més arredolato, fincau ya auguas t'alto d'o [[barranco d'Aso]], que ye [[Sercuet]].
D'o ''portiello'', o [[Río bellós|Bellós]] amanix ta trobiar-se con o [[barranco d'Aso]] á un antigo [[molín]], dito ro [[Molín d'Aso]], recombertito per as autoridaz d'o [[Parque Nazional d'Ordesa y d'as Tres Serols|Parque Nazional]] ta cabo d'uno d'es camins turisticos posibles tal como se-bi plega dend'o [[Pont de San Urbiz]] y d'a [[Ermita de San Urbiz|ermita homonima]].
[[Image:106.Dic'as Sestrals de San Urbiz.JPG|thumb|250px|right|As [[Sestrals]] embistas dend'o ''Cañón d'Añisclo''.]]
O [[río Bellós]] baixa dend'o [[Molín d'Aso]] enta [[Puiarruego]] per o dito [[Congosto d'as Cambras]] (''Cañón del Vellos'' en [[Castellán]]). Forma allá belas d'as més curiosas formazions [[erosión|erosibas]] d'a suya cuenca.
==Flora y bexetazión==
A balle d'Añisclo contién una dibersa mezclada d'elementes biocheograficos, data ra suya posizión cheografica. Per o sud d'era bi penetran as influyenzias [[Mar Mediterrania|mediterranias]] que bi son plegadas á trans d'a [[bal d'a Zinca|Balle d'a Zinca]], establint-se-be [[carrasca|carrasqueras]] e [[pín|pineras]], á mientres que d'o norte en son carauteristicas as formazions [[Europa|zentroeuropeyas]] como ras [[fabo|faberas]], [[abieto|abietars]] y [[selba]]s mixtas ta ro fondo d'o cañón.
Ye d'ista maniera un d'es més berois exemplos de puestos á on se-bi pued trobar [[atactofitia]], que quier dezir, un puesto on se-bi troban espezies d'ambientes muito diferenz.
Una altra d'as més particulars situazions d'iste [[endreito]] natural ye ra persistenzia de fenomenos d'[[Imbersión termica]], que bi-han portato ent'a estruturazión imbersa d'es estachers d'a bexetazión á mutos d'es suyos puestos. Asinas, se-bi troban [[carrasca|carrasqueras]] (formazions tipicament [[xerofilia|xerofilas]] y afeuzionatas t'a calor) en as leneras més altas á mientres que es estachers més baixos son composaus per [[fabo|faberas]] e [[selba mixta|selbas mixtas]] en es fondos d'a balle.
Ha d'estar asiñalato, d'a mesma traza que l'anterior, que á mutos d'es puestos d'ista bal, en as suyas parez á sabelas begadas extraplomadas, bi son chiratos bels d'es endemismos més carauteristicos d'o Parque Nazional. Exemplos d'ista flora carauteristica son a ''[[Pinguicula longifolia]]'' ó Biola d'as peñas, una chicolona [[planta]] carnibora, ó ra ''Petrocoptis crassifolia''.
Ta más informazión se pued consultar:
*BENITO ALONSO, José Luis ([[2006]]). '''''Catálogo florístico del Parque Nacional de Ordesa y Monte Perdido (Sobrarbe, Pirineo central aragonés)'''''. [[Lleida]], colezión Pius Font i Quer, nº 4. 391 pp. ''Institut d'Estudis Ilerdencs''. Deputazión de [[Probinzia de Lleida|Lleida]] ISBN 84-89943-88-5.
*BENITO ALONSO, José Luis ([[2006]]). '''''Vegetación del Parque Nacional de Ordesa y Monte Perdido (Sobrarbe, Pirineo central aragonés)'''''. 421 pp + Mapa de Bexetazión 1:40.000. [[Zaragoza]], ''Serie Investigación'', nº 50. ''Consejo de Protección de la Naturaleza de Aragón''. [[Gubierno d'Aragón]]. ISBN 84-89862-54-0.
==Enrastres externos==
*[http://http//reddeparquesnacionales.mma.es/parques/ordesa/index.htm Web ofizial d'o Parque Nazional d'Ordesa y d'As Tres Serols] Pachina ofizial d'o ''Ministerio de Medio Ambiente'' (en [[castellán]]).
*[http://www.jolube.net/ Web d'a flora d'o Parque Nazional d'Ordesa y d'as Tres Serols] (en [[castellán]]).
[[Categoría:Perinés]]
[[Categoría:Bals pirinencas]]
| |||