Diferencia entre revisiones de «Elemento quimico»

Contenido eliminado Contenido añadido
Chobot (descutir | contrebucions)
m r2.6.5) (Robot Adhibito: Modificato: zh:化學元素
Sin resumen de edición
Linia 4:
O termin '''elemento quimico''' fa referencia a una clase d'[[atomo]]s, totz ells con o mesmo numero de [[protón|protons]] en o suyo [[nuclio atomico|nuclio]]. Sindembargo, por tradición, se gosa decir elemento quimico a ixa sustancia que puede escomponer-se, por meyo d'una [[reacción quimica]], en atras mas simplas.
 
Cal esferenciar un "elemento quimico" d'una [[sustancia simpla]]. Asinas l'ozonoozón (O<sub>3</sub>) y o dioxichén (O<sub>2</sub>) son dos sustancias simplas, cadaguna d'ellas con propiedatz diferents. Sindembargo, l'elemento quimico que forma istas dos sustancias simplas ye l'[[oxichén]] (O). Trobamos un atro eixemplo en o [[carbonio]], que se presienta en a naturaleza como [[grafito]] u como diamant ([[estato alotropico|estausstaus alotropicos]]).
 
Se'n conoixenconoixe mas de 118 elementos. A mas gran parte s'han trobau en a naturaleza, fendo parte de sustancias simplas u de [[compuesto quimico|compuestos quimicos]]. Atros s'han creyau artificialment en [[acelerador de particlas|aceleradors de particlas]] u en [[reactor atomico|reactors atomicos]]. Istos zaguers elementos gosan estar inestablesinstables y nomás existen que mientres bellas milesimas de segundo.
 
Os elementos quimicos se troban clasificatos en a [[tabla periodica d'os elementos]].
Contino se detallan os elementos conoixius, ordenaus seguntes o suyo [[lumeronumero atomico]].
 
{|class="wikitable"|-bgcolor="#efefef"
|-{{highlight1}}
![[LumeroNumero atomico]]
!Nombre
!Simbolo
Linia 68:
|22||[[Titanio]]||Ti||4, 4||47.867(1)||4.51||1660||3260||1791||[[William Gregor|Gregor]] y [[Martin Heinrich Klaproth|Klaproth]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|23||[[BanadioVanadio]]||V||4, 5||50.9415(1)||6.09||1890||3380||1801||[[Andrés Manuel del Río|del Río]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|24||[[Cromo]]||Cr||4, 6||51.9961(6)||7.14||1857||2482||1797||[[Louis Nicolas Vauquelin|Vauquelin]]
Linia 82:
|29||[[Arambre]]||Cu||4, 11||63.546(3){{fn|4}}||8.92||1083.5||2595||Prehistoria||Desconoixito
|-style="background-color:#ffc0c0"
|30||[[SenZinc]]||Zn||4, 12||65.409(4)||7.14||419.6||907||Prehistoria||Desconoixito
|-style="background-color:#cccccc"
|31||[[Galio]]||Ga||4, 13||69.723(1)||5.91||29.8||2403||1875||[[Paul Emile Lecoq de Boisbaudran|Lecoq de Boisbaudran]]
Linia 138:
|57||[[Lantán]]||La||6||138.90547(7){{fn|2}}||6.16||920||3454||1839||[[Carl Gustaf Mosander|Mosander]]
|-style="background-color:#ffbfff"
|58||[[ZerioCerio]]||Ce||6||140.116(1){{fn|2}}||6.77||798||3257||1803||[[Wilhelm von Hisinger|von Hisinger]] y [[Jöns Jacob Berzelius|Berzelius]]
|-style="background-color:#ffbfff"
|59||[[Praseodimio]]||Pr||6||140.90765(2)||6.48||931||3212||1895||[[Carl Auer von Welsbach|von Welsbach]]
Linia 166:
|71||[[Lutecio]]||Lu||6, 3||174.967(1){{fn|2}}||9.84||1656||3315||1907||[[Georges Urbain|Urbain]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|72||[[AfnioHafnio]]||Hf||6, 4||178.49(2)||13.31||2150||5400||1923||[[Dirk Coster|Coster]] y [[George de Hevesy|de Hevesy]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|73||[[Tantal]]||Ta||6, 5||180.9479(1)||16.68||2996||5425||1802||[[Anders Gustaf Ekeberg|Ekeberg]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|74||[[TugsténTungstén]]||W||6, 6||183.84(1)||19.26||3407||5927||1783||[[Fausto Elhuyar|Elhuyar]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|75||[[Renio]]||Re||6, 7||186.207(1)||21.03||3180||5627||1925||[[Walter Noddack|Noddack]], [[Ida Tacke|Tacke]] y [[Otto Berg|Berg]]
Linia 204:
|90||[[Torio]]||Th||7||232.03806(2){{fn|1}} {{fn|2}}||11.72||1750||4787||1829||[[Jöns Jacob Berzelius|Berzelius]]
|-style="background-color:#ff99cc"
|91||[[ProtactinioProtoactinio]]||Pa||7||231.03588(2){{fn|1}}||15.37||1554||4030||1917||[[Frederick Soddy|Soddy]], [[John Cranston|Cranston]] y [[Otto Hahn|Hahn]]
|-style="background-color:#ff99cc"
|92||[[Uranio]]||U||7||238.02891(3){{fn|1}} {{fn|2}} {{fn|3}}||18.97||1132.4||3818||1789||[[Martin Heinrich Klaproth|Klaproth]]
Linia 216:
|96||[[Curio]]||Cm||7||[247.0703]{{fn|1}}||13.51||1340||||1944||[[Glenn T. Seaborg|Seaborg]]
|-style="background-color:#ff99cc"
|97||[[BerquelioBerkelio]]||Bk||7||[247.0703]{{fn|1}}||13.25||986||||1949||[[Glenn T. Seaborg|Seaborg]]
|-style="background-color:#ff99cc"
|98||[[Californio]]||Cf||7||[251.0796]{{fn|1}}||15.1||900||||1950||[[Glenn T. Seaborg|Seaborg]]
Linia 224:
|100||[[Fermio]]||Fm||7||[257.0951]{{fn|1}}||||||||1952||[[Glenn T. Seaborg|Seaborg]]
|-style="background-color:#ff99cc"
|101||[[MendelebioMendelevio]]||Md||7||[258.0986]{{fn|1}}||||||||1955||[[Glenn T. Seaborg|Seaborg]]
|-style="background-color:#ff99cc"
|102||[[Nobelio]]||No||7||[259.1009]{{fn|1}}||||||||1958||[[Glenn T. Seaborg|Seaborg]]
Linia 230:
|103||[[Laurencio]]||Lr||7, 3||[260.1053]{{fn|1}}||||||||1961||[[Albert Ghiorso|Ghiorso]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|104||[[RuterfordioRutherfordio]]||Rf||7, 4||[261.1087]{{fn|1}}||||||||1964/69||[[Georgii Flerov|Flerov]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|105||[[Dubnio]]||Db||7, 5||[262.1138]{{fn|1}}||||||||1967/70||[[Georgii Flerov|Flerov]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|106||[[SeaborgioSeaborguio]]||Sg||7, 6||[263.1182]{{fn|1}}||||||||1974||[[Georgii Flerov|Flerov]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|107||[[BorioBohrio]]||Bh||7, 7||[262.1229]{{fn|1}}||||||||1976||[[Y. Oganessian|Oganessian]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|108||[[AsioHassio]]||Hs||7, 8||[265]{{fn|1}}||||||||1984||[[Gesellschaft für Schwerionenforschung|GSI]] (*)
|-style="background-color:#ffc0c0"
|109||[[Meitnerio]]||Mt||7, 9||[266]{{fn|1}}||||||||1982||[[Gesellschaft für Schwerionenforschung|GSI]]
Linia 244:
|110||[[Darmstadtio]]||Ds||7, 10||[269]{{fn|1}}||||||||1994||[[Gesellschaft für Schwerionenforschung|GSI]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|111||[[RoentchenioRoentguenio]]||Rg||7, 11||[272]{{fn|1}}||||||||1994||[[Gesellschaft für Schwerionenforschung|GSI]]
|-style="background-color:#ffc0c0"
|112||[[Copernicio]]||Cn||7, 12||[285]{{fn|1}}||||||||1996||[[Gesellschaft für Schwerionenforschung|GSI]]
Linia 285:
* '''Berilio''' (Be) de ''beriio'', esmeralda de color verda.
* '''Boro''' (B): de l'arabe ''buraq''.
* '''CarbonoCarbonio''' (C): carbón.
* '''Nitrochén''' (N): en griego ''nitrum'', ‘chenerador de nitratos’
* '''Oxichén''' (O): en griego ‘chenerador d'oxidos’ (''oxys'').
Linia 294:
* '''Aluminio''' (Al): d'o latín ''alumen''.
* '''Silicio''' (Si): d'o latín ''sílex'', silice.
* '''FósforoFosforo''' (P) d'o griego ''phosphoros'', ‘portiador de luz’ (o fosforo emite luz en a oscuridat porque se crema en combinar-se lentament con l'oxichén de l'aire).
* '''XufreIxufre''' (S) d'o latín ''sulphurium''.
* '''Cloro''' (Cl) d'o griego ''chloros'' (amariello verdoso).
* '''Argón''' (Ar) d'o griego ''argos'', ‘inactivo’ (debiu a que os gases nobles son poco reactivos).
Linia 306:
* '''Manganés''' (Mn): de ''magnes'', magnetico.
* '''Fierro''' (Fe): d'o latín ''ferrum''.
* '''Cobol''' (Co): segunte una versión, proviene deld'o griego ''kobalos'', ‘mina’. OtraUnatra versión dicediz que provieneprovién deld'o nombre de d'un espírituespritu maligno de lad'a mitologíamitolochía alemanachermanica.
* '''Niquel''' (Ni): provieneprovién deld'o términotermino sueco ''koppar nickel'' y delde l'alemán ''kupfer nickel'', ‘cobre‘arambre deld'o demoniodimonio Nick’ ou cobrearambre falso (metal que apareceamaneix en lasas minasmenas de cobred'arambre, pero no espas ye cobrearambre).
* '''Arambre''' (Cu): d'o latín ''aeramen'', bronze.
* '''SenZinc''' (Zn): de l'alemán ''zink'', que significavoz d'orichen fosco.
* '''Galio''' (Ga): de Gallia (nombre románlatín de Francia).
* '''Chermanio''' (Ge): de Chermania (nombre románlatín d'Alemanya).
* '''ArsenicoArsén''' (As): arsenikon, oropimente (''auripigmentum'') amariello.
* '''Selenio''' (Se): de Selene (nombre griego d'a Luna).
* '''Bromo''' (Br): d'o griego ''bromos'', ‘hedor’.
Linia 321:
* '''Zirconio''' o Zirconio (Zr): de l'arabe ''zargun'', ‘color dorau’.
* '''Niobio''' (Nb): de Níobe (filla de [[Tantal]]).
* '''MolibdenoMolibdén''' (Mo): de ''molybdos'', ‘plomo’. (Pareixe que os primers quimicos creyeban que yera mena de plomo).
* '''Tecnecio''' (Tc): de ''technetos'', ‘artificial’, porque fue unoun ded'os losprimers primeros sintetizadossintetizaus.
* '''Rutenio''' (Ru): d'o latín Ruthenia (nombre román de Rusia).
* '''Rodio''' (Rh): d'o griego ''rhodon'', color rosau.
* '''Paladio''' (Pd): d'a diosa griega d'a sabiduría, Palas AtenaAtenea.
* '''PlataArchent''' (Ag): d'o latín ''argéntumargentum''.
* '''Cadmio''' (Cd): d'o latín ''cadmia'', nombre antigo d'o carbonato de senzinc. (Probablement porque quasi tot olo cadmio industrial s'obtiene como subproducto en o refinau d'os minerals de senzinc).
* '''Indio''' (In): debiu a la color indigo que se veye en o suyo espectro.
* '''Estanyo''' (Sn): d'o latín ''stannum''.
Linia 333:
* '''Antimonio''' (Sb): d'o latín ''antimonium''. El símbolo Sb, del latín ''stibium''.
* '''Yodo''' (I): d'o griego ''iodes'', violeta.
* '''XenonXenón''' (Xe): d'o griego ''xenon'', ‘forano, raro’.
* '''Cesio''' (Cs): d'o latín ''caesius'', color azul celeste.
* '''Bario''' (Ba): d'o griego ''barys'', ‘pesau’.
* '''Lantán''' (La): d'o griego ''lanzaneinlanthanein'', ‘chacer oculto’.
* '''Cerio''' (Ce): por l'asteroide Ceres, escubierto dos anyos antis. que l'elemento O cerio metalico se troba mas que mas en una aleyación de fierro que se fa servir en as piedras d'os briquetz.
* '''Praseodimio''' (Pr): de ''prasios'', ‘verde’, y ''dídymos'', ‘chemelo’.
* '''Neodimio''' (Nd): de ''neos-dýdimos'', ‘nuevo chemelo (d'o lantán)’.
* '''Prometio''' (Pm): d'o dios griego Prometeo.
* '''Samario''' (Sm): d'o ruso ''samerskite'' (`mineral de samario´).
* '''Europio''' (Eu): d'Europa.
* '''TerbioGadolinio''' (TbGd): ded'o Ytterby,finés pueblo''Gadolin'' de Suecia(antroponimo).
* '''Terbio''' (Tb): de Ytterby, lugar de Suecia.
* '''Disprosio''' (Dy): d'o griego ''dysprositos'', de dificil acceso.
* '''Holmio''' (Ho): d'o latínde Holmia (nombre román delatín d'Estocolmo).
* '''Tulio''' (Tm): de Thule, nombre antiguo de Escandinavia.
* '''Lutecio''' (Lu): de LuteciaLutetia, antigo nombre de París.
* '''Hafnio''' (Hf): de Hafnia, nombre latín de Copenhague.
* '''TantalioTantal''' (Ta): de Tantalo, un personache d'a mitolochía griega.
* '''WolframioTungstén''' (W): de l'anglés ''wolfrahm''; u '''Tungsteno''', d'o sueco ''tung sten'', ‘piedra pesada’.
* '''Renio''' (Re): d'o latín Rhenus (nombre romanolatín del ríod'o Rin).
* '''Osmio''' (Os): d'o griego ''osme'', olor (debito a la pudor que fa o OsO4).
* '''Iridio''' (Ir): d'o iris.
* '''Oro''' (Au): d'''aurum'', aurora‘aurora resplandecientresplandecient’.
* '''Platín''' (Pt): d'o espanol '''platina'', ‘lamina d'archent’.
* '''Mercurio''' (Hg): o suyo nombre se debe a la planeta d'o mismo nombre, pero a suya abreviaduraalcorzadura ye Hg porque DioscóridesDioscorides lole deciba «archent aquatico» (en griego ''hydrárgyros'', ''hydra'': ‘augua’, ''gyros'': ‘archent’).
* '''Talio''' (Tl): d'o griego ''thallos'', tallo.
* '''Plomo''' (Pb): d'o latín ''plumbum''.
* '''Bismuto''' (Bi): de l'alemán ''weisse masse'', masa blanca.
* '''Polonio''' (Po): de Polonia, en honor a o país d'orichen de [[Marie Curie]], co-escubridora d'ode l'elemento, chunto con o suyo mariu Pierre.
* '''Astato''' (At): d'o griego ''astatos'', inestableinstable.
* '''Radón''' (Rn): de l'anglés ''radium emanation'' (‘emanación radiactiva’).
* '''Francio''' (Fr): de Francia.
Línea 365 ⟶ 368:
* '''Actinio''' (Ac): d'o griego ''aktinos'', ‘rayo’.
* '''Torio''' (Th): de Thor, dios d'a guerra escandinavo.
* '''Protoactinio''' (Pa): d'o griego ''protos'' (primer) y actinium (nombre latín de l'actinio).
* '''Uranio''' (U): d'a planeta Urano.
* '''Neptunio''' (Np): d'a planeta Neptuno.
Línea 371 ⟶ 374:
* '''Americio''' (Am): d'America.
* '''Curio''' (Cm): en honor de Pierre y Marie Curie.
* '''BerquelioBerkelio''' (Bk): de Berkeley, a on se troba una important universidat californiana.
* '''Californio''' (Cf): d'o estau estatounitense de California.
* '''EinstenioEinsteinio''' (Es): en honor de d'[[Albert Einstein]].
* '''Fermio''' (Fm): en honor de d'[[Enrico Fermi]].
* '''Mendelevio''' (Md): en honor a d'o quimico ruso [[Dmitri Ivánovich Mendeléiev]], precursor de l'actual tabla periodica.
* '''Nobelio''' (No): en honor d'[[Alfred Nobel]].
* '''LawrencioLaurencio''' (Lr): en honor d'[[Ernest Lawrence|E. O. Lawrence]].
* '''Rutherfordio''' (Rf): en honor a [[Ernest Rutherford]], scientifico colaborador d'o modelo atomico y fesica nucleyar.
* '''Dubnio''' (Db): en honor a o [[Joint Institute for Nuclear Research]], un centro de investigación ruso localizado en Dubna.
* '''SeaborgioSeaborguio''' (Sg): en honor a [[Glenn T. Seaborg]].
* '''Bohrio''' (Bh): en honor a [[Niels Bohr]].
* '''Hassio''' (Hs): se debe a o estau alemán de Hesse a on se troba o grupo d'investigación alemán [[GSI|Gesellschaft für Schwerionenforschung]] (GSI).
* '''Meitnerio''' (Mt): en honor a [[Lise Meitner]], matematica y fesica d'orichen austriaco y sueco.
* '''Darmstadtio''' (Ds): en honor al lugar donde fue descubierto, Darmstadt, a on se localiza o GSI.
* '''RoentgenioRoentguenio''' (Rg): en honor a [[Wilhelm Röntgen|Wilhelm Conrad Roentgen]], escubridor de losd'os rayos X.
 
A partir deld'o numero atómico '''112''', se nombra a os elementos con a nomenclatura temporal d'a IUPAC, en aan que a cada elemento le corresponde como nombre o suyo numero en latín.
 
== Se veiga tamién ==