Diferencia entre revisiones de «Sentiu (fisiolochía)»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
m Com, replaced: a dintro → adintro, e → y (8) using AWB
Linia 14:
<br>4) dulce
]]
A '''vista''' u '''visión''' ye a facultat que, per meyo d'o celebro ey d'os uellos, permite de detectar as ondas electromagneticas a dintroadintro d'o campo de visión ([[luz]]) u ''anviesta''. No bi ha alcuerdo en si ista percepción ye feita per un, dos u tres sentitos. Os neuroanatomistas gosan de clasificar-lo como dos sentitos, ya que son dos receptors diferents os responsables d'a percepción d'a color (a freqüencia de fotons de luz) y d'a brilor (amplitut/intensidat - numero de fotons de luz).
 
A incapacidat de veyer-ie se conoix como [[ceguera]] u anopsia.
Linia 24:
 
===Gustación===
O '''gusto''' u '''gustación''' ye a facultat de percibir sustancias quimicas disueltas, como as que contienen os alimentos. Como bi ha a lo menos quatre tipos de gustos que pueden estar percibitos per a [[luenga (anatomía)|luenga]] (dulce, salato, agro u aceto, y amargo), bells anatomistas consideran que s'habría de parlar de quatre u més sentitos diferents, ya que cada receptor pareix soministrar información a rechions d'o celebro licherament diferents. Un cinqueno receptor, o que percibe l'aceto glutamico u o glutamato, estió confirmato en l'anyo 2000<ref>{{en}} [http://www.nature.com/neuro/press_release/nn0200.html Press Releases - Nature Neuroscience<!-- Bot generated title -->]</ref> ey denominato como ''umami'' ("gustoso" en [[Idioma chaponés|chaponés]]).
 
Encara que o bocable '''gusto''' se fa servir a ormino ta endicar a [[sabor]] u [[sapia]] d'as cosas, scientificament no ha de confundir-se as dos cosas, ya que per "sabor" s'entiende a impresión sensitiva que incluye o sentito d'o fato.
Linia 52:
A '''cinestesia''' u '''propiocepción''' ye a facultat de percibir a posición relativa d'as partis d'o cuerpo. Ye o sentito que, per eixemplo, permite de saber mover-se en a escuredat, de tocar-se con un dido a punta d'o naso con os uellos trancatos, u de botar una pilota sin necesidat de mirar-se de contino a posición d'a pilota y d'a man.
 
A cansera, a desorientación ey altros factors pueden alterar temporalment a propiocepción.
 
===Nocicepción===
A '''nocicepción''', u dolor fisiolochica, ye a facultat de percibir os mals u intencions danyosas en o teixito. Os tres tipos de receptors de dolor son cutanios (piel), [[somatico]]s ([[ueso]]s y [[chuego]]s) y viscerals (organos d'o cuerpo). Se gosaba creyer que a dolor yera causata per una sobrecarga d'os receptors d'a presión, pero a investigación fisiolochica d'a primer metat d'o sieglo XX contrimostró que a dolor ye un fenomeno diferenciato que guarda relación con totz os altros sentitos, mesmo lo tacto. D'antis tamién se creyó que se trataba d'una experiencia plenament subchectiva, pero estudios recients<ref> {{en}} [http://www.ajronline.org/cgi/content/full/177/5/1205 Functional MR Imaging of Regional Brain Activation Associated with the Affective Experience of Pain -- Robert K. Fulbright et al., American Journal of Roentgenology, 2001; bol. 177, pachinas 1205-1210]</ref> endican que a dolor se rechistra en a frontalera d'a [[circumvolución cingular]] d'o [[celebro]].
 
===Interocepción===
A '''interocepción''' ye a denominación con que se conoix o conchunto de '''sentitos internos''', estimulatos de normal en o interior d'o cuerpo, ey que embrecan muitos receptors sensorials d'os organos internos neurolochicament conectatos con o [[celebro]], como los receptors cutanios, os d'as [[mucosa]]s d'a [[farinche]], os d'a [[vuixiga|vuixica urinaria]] ey d'o estentín cular, etc. A interocepción abraca, per eixemplo, sensacions como a sete, a fartera u a rubor, u as que se producen en o garganchón quan s'engulle u se vomeca.
 
==Sentitos no humans==
Linia 67:
 
Entre os sentitos de bells animals que no tienen os humans, bi son os siguients:
* a '''electrocepción''', que ye a facultat de detectar os campos electricos, y que ye particularment significativa en bells peixes ey tiburons;
* a '''ecolocalización''', u "sonar biolochico", que ye a facultat de determinar a orientación per meyo d'a entrepretación d'o sonito refleixato, ey que ye una habilidat bien conoixita en os moriciegos y os cetacios;
* a '''magnetocepción''', que ye a facultat de percibir fluctuacions en os campos magneticos, ey que ye de normal observata en os paixaros;
* a '''detección de luz polarizata''', que permite d'orientar-se en días emboiratos a las abellas, u tamién a las sepias.