Diferencia entre revisiones de «Vilanova»

Contenido eliminado Contenido añadido
mSin resumen de edición
m ortografía using AWB
Linia 1:
{{Grafía_87}}
{{Municipio Aragón
|nombre = Vilanova
Línea 20 ⟶ 19:
{{benasqués}}
 
'''BilanobaVilanova''' (en [[Idioma castellán|castellán]] ''Villanova de Ésera'', en [[Idioma catalán|catalán]] ''Vilanova d'Éssera'', ofisialment ''Villanova/Billanoba'' <ref>[http://benasque.aragob.es:443/cgi-bin/BRSCGI?CMD=VERDOC&BASE=BZHT&PIECE=BOLE&SEC=BUSQUEDA_AVANZADA&DOCN=70907 LAI 12/2002, de 28 de mayo, de creyazióncreyación d'a Comarca d'a Ribagorza.]</ref>) ye un [[municipio|munesipimunicipi]] de la [[provincia de Uesca|probinsiaprovincia de Uesca]], que se troba a la ''comarca'' de la [[Ribagorza|Ribagorsa]], a la boca de baixo de la [[ballvall de Benás]], dintro de la conca de l'[[río Esera|Esera]] y dan ombra d'estar-se d'entre las [[sierra de Chía|serras de Chía]] y de la ballvall.
 
El llugar de BilanobaVilanova tien dos nuclios de casas deseparats l'un de l'altro, cadagún dan la suya islèsiailesia, que son fetas d'els temps d'el [[romanico aragonés]]. El casc urbano d'el llugar se composa de bellas casas siñorialssinyorials coma ''Casa Ríu'' y ''Casa Bertràn'', y la més important de totas, ''Casa d'el Señor'' que bavaa ser propiedat d'els [[Linache de BardaxíBardaixí|BardaxíBardaixí]].
 
BilanobaVilanova se troba a bentisincovinticinc kilometros baixaderadebaixo de la complleguera alta de la ballvall y d'el masisomacizo de la [[Maladeta]]-[[Aneto]], agona on que yera planeyatplaneyau que se fésfes un tunel pasadero enta [[Francia|Fransia]] que mai no se bava fer. 42 kilmetroskilometros mas luenesluen, ta l'este, de la muga dan [[Catalunya]], y 135 Km enta l'uèstuest de la [[Uesca|capitala de la probinsiaprobincia]].
 
El chentilisio culto de bilanobavilanova ye "bilanobanvilanovan/a", pero a mésamés esiste una forma més coloquial, que diu que ye "bocatobas".
 
== Datos numericos ==
Línea 42 ⟶ 41:
== Economía ==
 
La economía d'el llugar antigament yera alasetada á'l bestiar [[baca|bobín]] que bien se feba en las fincas de la ball. Dan l'arribada d'el siglo binte ey, sobretot, la construcsión de las pistas d'esquí t'alto, ta [[Sarllé|Sarller]], que ban binre a chuntar-se que ya no marchaba bien el tinre bestiar en la ball, ban fer que alabets, totuno, se fés prou més fàsil de bibir d'el turismo que no de la terra, y se ba recombertir la economía d'el llugar. Encara güei se-i poden bider els efectos d'ixe cambio, y coma la ball entèra se ba cambiar de bestuache y calseros, coma quino diu, y se ba ficar de plen en el negosi toristico que de Bilanoba enta [[Benás]] fa correr els dineros y mos ha fet aduyats ta que bidem una ball de Benás prou biba, per contas de la que podeba aber-nos pllegat, cosa parellana que de las altras balls, pro.
 
== Festas y festibidats d'el llugar ==
 
* [[29 d'abril]], '''Festa mayor''' fén els honors ta [[SanSant Pietro|Sant Peiro Martir]], que ye mica d'el final de la semana de [[San Chorche|Sant Chorche]]. Tradisionalment, se-i fa una romería de la plasa d'el llugar ta la ermita que bi ha per alto, bells 40 minuts dillá en la serra, agon que ragonen els padrins que, d'antis més, se puyaban els chobens n'els [[betulaceae|albars]] en mirán de doplar'ls per els pesos colgats de la punta d'alto d'els arbes.
 
== Las dugas islèsias de Bilanoba ==
 
Els ''bocatobas'' tenen una islèsiailesia a cada barrio d'el llugar. Las dugas sonSon d'estilo [[romanico aragonés]]. La primera y més antiga ye ''Santa María'', n'en el barrio homonimo, ta la cual en [[chinero|chiner]] d'el [[2006]] ya se ba dir que ebaheba intensionsintencions de mirar de restaurar-la. l'Altra islèsiailesia ye ''Sant Peiro'', patrón d'el llugar, y se ba fer enamplada n'el [[sieglo XVI|siglo XVI]] per la cual cosa els rasgos més romanicos han quedau amagats per l'estilo posterior.
 
== Parla ==
 
En el llugar de BilanobaVilanova s'ebaheba parlau tradisionalment una bariedatvariedat [[aragonés oriental|aragonesa oriental]] de transisióntransición d'el [[benasqués]] ta l'[[aragonés ribagorzano|alto ribagorsano]], anque coma tot hu referent a las parlas de [[ball de Benás|Benás]], dengún no se posa d'alcuerdo de coma se be de dir. Els propios bilanobans nevilanovans cllaman [[patués]] dea la suya [[parla (lingüistica)|parla]], coma las parlas de més d'alto de la ball, pero el suyo ''malnomremalnombre'' (''bocatobas'') fa bidervider la opinión que moltos d'els suyos besinsvecins ''nebatsnevats'' (d'a complleguera més alta de [[Benás]]) n'en han queriu tinre d'hu que se i-parla n'el llugar.
 
Més sentificamentscientificament, pareixe que la bersiónversión de que més se ragona ye que, en berdatverdat, ye patués més que no altra forma ribagorsana, anque dan particularidats que el relasionan dan el ribagorsano. La forma patuesa, pos, d'el llugar de bilanobavilanova sería de plen dintro de la koiné benasquesa meridional (pllurals femeninos rematats en "''-as''" per contas d'"''-es''" coma dirriba de la ball).
 
== Toponimia ==