Diferencia entre revisiones de «Valle d'Anyisclo»

|títol= A ''valle d'AñiscloAnyisclo'' enviesta dende a ''Collada'' d'Anyisclo. As planas d' ''O Fulco'' y ''Setulo'' en a draita d'a imachen, con o ''Sarrato Cadón'' despuntando, y l'abruptuara d'a ''Montanya Sensa'' en a izquiarda.

A '''valle d'Anyisclo''' (foneticament /'βaʎeða'ɲisklo/ <small>([[AFI]])</small>, a menut contraita /βaʎɪ'ɲisklo/ <small>([[AFI]])</small>, '''''BalVal d'AñiscloAnyisclo''''' en aragonés "''standard''") ye una [[valle]] [[Perineus|perinenca]] d'[[Aragón]], estendita en tota ra suya estensiónextensión en a ''comarca'' d'o [[Sobrarbe]], que naixe dretament de ra baixant sud d'o [[mallo]] d'[[As Tres Serols]] discorrendo dica més de 10&nbsp;km dellá, dende ra dita ''[[Cul]] d'AñiscloAnyisclo'' enta ra esembocaduera d'o [[Barranco d'Aso|barrango d'Aso]] en o [[río Bellós|Bellós]].

A valle d'AñiscloAnyisclo yá, en chunto con o mallo d'as [[Tres Serols]], [[valle d'Ordesa]], [[Foratars d'Escuaín]] e ra [[cabelera]] de ra [[valle de Pineta]], parde integradora d'o [[Parque NazionalNacional d'Ordesa y d'as Tres Serols|Pargue NazionalNacional d'Ordesa e ro Monde Perdito]].

[[Imachen:143.Portiello_de_Sercué_dende_As_Fuevas.jpg|thumb|right|250px|A '''valle d'Anyisclo''' dende l'endraito d'''As FuabasFuavas''. En primer termino se-bi beyeveye ro ''Portiallo de [[Sercuet]]''.]]

Per o norde, a ''Cul d'AñiscloAnyisclo'' be tián es pasos zarratos per o mallo d'as [[Tres Serols]] e ra [[Sierra d'as Zucas]], per meyo ros cualsquals be hay un paso, que en dicen a ''Collata d'AñiscloAnyisclo'', que comunica con a [[Val de Pineta|valle de Pineta]], d'alto d'os 2500 m d'alduera. Per l'oeste, a [[Sierra Custodia|Siarra Custodia]] e ro [[Pueyo MondizietoMondicieto|MondiziatoMondiciato]] a separan d'as baixadrechas de ra ''[[Faixa de Pelai]]'' en a [[valle d'Ordesa]]. Per l'este de tot, mientres, a trabiéstraviés de ro dito ''Cuallo Biceto'' se plega t'a cabelera d'a [[Val d'a Yaga|valle d'a Yaga]] que dellá e a debant mete ixes que en dicen os [[Foratars d'Escuaín]]. Ansinas, a cabelera de ra valle d'AñiscloAnyisclo bi tien belsbeluns d'es puestos més adestacatos d'o Pargue NazionalNacional en os arredols suyos.

Uno d'os [[endreito|endraitos]] més destacatos d'ixe segmento d'a valle ye ra dita ''[[Font Blanca|Font Blanga]]'', una biúviú d'[[augua]] que amaneixe de ra bersandeversande d'o ''Mallo Escuro'', man sud-sudueste d'a [[Punta d'as Solas]] (3002m), formando en a par d'o suyo forato una [[salto d'augua|cadraita]] que baixa a pur de fer-se escruma per a bersandeversande dica baixar-se-be bels 30m. Cerqueta d'este puasto be hay un cubillar (o ''Cubillar de ra Font Blanga'') que ofrece techau á's escursionistas. As [[estibaestiva]]s de ''Setulo'' e ''O Fulco'' marcan o paisache de ra plana d'alduera d'a man ezquierda de ra valle, que s'alza progresibamendeprogresivamende como a bersandeversande de [[coma]]s d'as puntas de [[Sierra Custodia|Siarra Custodia]], només interrupta en a man sud per a feriosa lenera, que be fa como una [[estral]]ata graniza en a peñapenya, que ye ro ''barrango d'a Pardina'', que marca ras faixas (''faixa espluca'' e ''faixa pardina'') que se'n han de baixar d'astí dica belsbells 300 m menos en alduera, alto u baixo, que son os que se cuantan en a guacera 'ro cañóncanyón. Per a man draita, que no yá guaire igual, sian de garra planas que agraden á's güellosuellos (e á's [[garra]]s d'els qui be sigan puyatos enta astí), alabezalavez os tozals de [[Tozal d'o Basón|Basón]] e [[Tozal de SanSant Vicenda|SanSant Vicenda]] enfilan os puardos sarrallatos d'as [[Sestrals]] e ro [[Castiello Mayor|Castiato Mayor]] enta ra [[valle de Puértolas|valle de Puárdolas]] en a man sur, e ra fatigosa repuyatuera d'''As Carriatas'' que s'alza t'alto enta ras aldueras d'as [[Tres Marías]] per ''MontañaMontanya Sensa'' ([[Sierra d'as Zucas]]). GüeitoUeito son as oras que cal pensar a fer-se-be en caminando-la, lo menos o caminant qui quiara desfrutar d'ixas embiestasenviestas.

==O CañónCanyón==

[[Imachen:104.Boca d'Añisclo I.JPG|thumb|200px|right|EmbiestaEnviesta cheneral de ra '''valle d'AñiscloAnyisclo''' dend'a suya boca.]]

Dempués de baixare d'''A Ribereta'', o puesto on esemboca ro ''barrango 'ra Pardina'', as parezparetz d'a valle incrementan a suya berticalidatverticalidat, deixando asinas que se be formen puastos de muta güambrauambra enta on o sol no be plega guaire en l'añadaanyada. Yá n'ixes pacozpacotz on medran os [[fayo]]s, [[abieto]]s e tota una rebañerarebanyera d'audras espeziesespecies bechetalsvechetals. Tiane ro segmento de ra valle formaziósformaciós selbosasselvosas tan espesas como ra ''SelbaSelva Plana'', altro d'es endraitos naturals rasaltatos en o [[Parque NazionalNacional d'Ordesa y d'as Tres Serols|Pargue NazionalNacional]].

A deficultat d'os pasos per as mans de ''Lacunas'' e ''l'Escalialla'' ha feto que ro camín ixe, que nomás ye peyatonal per a par de ra valle, o aigan d'abere establito a man de ro [[río Bellós]], dend'a ''Ribereta'' dic'o ''[[Puent de Santigons|puande de Santigós]]'', no mica leixos ya d'o casar de [[Sercué]]. As puntas d'[[Punta d'a EstibaEstiva|A EstibaEstiva]] primero e d'[[Tozal d'o Mondoto|O Mondoto]] dempuesas, en han feto d'esta bersandeversande una baixadera prou feriosa, que encaixona ra valle prou més si cabe perque de l'atra ripa fa ra baixata ro puntal més alto d'as [[Sestrals]].

Yá dende [[Puent de Santigons|Santigós]] ta ra boca 'ra valle on ixe camín en surte 'ra guacera ta pasar per l'aldo d'as parezparetz de rupiatras que, de canto e canto d'o [[río Bellós|río]], forman o ''Portiallo de [[Sercué]]'' que en quita ro nombre d'o lugar més arredolato, fincato ya auguas t'alto d'o [[barranco d'Aso|barrango d'Aso]], o lugar de [[Sercué]].

D'o ''portiello'', o [[Río bellós|Bellós]] en amaneixe ta trobar-se-be ra cara con o [[barranco d'Aso|barrango d'Aso]] en un antigo [[molín]], dito ro [[Molín d'Aso]], recombertitoreconvertito per as autoridatz d'o [[Parque NazionalNacional d'Ordesa y d'as Tres Serols|Pargue NazionalNacional]] en o cabo d'un d'os camís posibles tal como se plega dend'o [[Pont de SanSant Urbiz|puant de SanSant Urbez]] e de ra [[Ermita de SanSant Urbiz|ermita homonima]].

[[Imachen:106.As_Sestrals_dende_Sant_Úrbez.jpg|thumb|250px|right|As [[Sestrals]] embistasenvistas dend'o ''CañónCanyón d'AñiscloAnyisclo''.]]

O [[río Bellós]] baixa dend'o [[Molín d'Aso]] ta [[Puyarruego]] per o dito [[Congosto d'as Cambras]] (''CañónCanyón del Vellos'' en [[Idioma castellán|Castellano]]). Forma allá belas d'as més curiosas formaziósformaciós [[erosión|erosibaserosivas]] de ra cuanga suya.

==Flora ey bechetaziónvechetación==

A valle d'AñiscloAnyisclo contián una dibersadiversa mezclata d'elementos biocheograficos, per a suya posiziónposición cheografica. Per o sud be penetran as enfluyenziasinfluencias [[Mar Mediterrania|mediterranias]] que be son plegatas a tabiéstraviés de ra [[val d'a Cinca|valle d'a Cinca]], establindo-se-be [[carrasca|carrasqueras]] e [[pín|pinetas]], mientres que de ro norde en son caracteristicas as formaziónsformacións [[Europa|centroeuropías]] como ras [[fayera]]s, [[abieto|abietars]] e [[selbaselva]]s mistasmixtas ta ro fondofondón d'o cañóncanyón.

Yá asinas uno d'os més beroyos eixemplos de puastos on se bi puade trobar [[atactofitia]], que ixo yá, un puasto on se bi troban espeziesespecies d'ambiandes muit diferents.

Una altra d'as més pardiculars situazióssituaciós de ro [[endreito|endraito]] natural ye ra persistanziapersistancia de fenomenos d'[[imbersióninversión termica]], que be han forzato ra estruturaziónestructuración imbersainversa d'os estacheros de ra bechetaziónvechetación en mutos puestos. Asinas, se bi troban [[carrasca|carrasqueras]] (formaziósformaciós tepicament [[xerofilia|xerofilas]] ey afezionatasafecionatas a ra calor) en as leneras més altas mientres que os estrates més baixos son composatos per [[fayera]]s e [[selbaselva mistamixta|selbasselvas mistasmixtas]] en os fundos de ra valle.

S'ha de fer señalatosenyalato, mesmo que lo anterior, que en mutos d'os puastos de ra valle, en as suyas parezparetz a menut estraplomatasextraplomatas, be son chiratos belsbeluns d'os endemismos més carateristicos d'o Pargue NazionalNacional. Eixemplos d'esta flora carateristica son a ''[[Pinguicula longifolia]]'' u Viola 'ras peñaspenyas, una [[planta]] carniboracarnivora bien chicorrona, u ra ''[[Petrocoptis crassifolia]]''.

*BENITO ALONSO, José Luis ([[2006]]). '''''Vegetación del Parque Nacional de Ordesa y Monte Perdido (Sobrarbe, Pirineo central aragonés)'''''. 421 pp + Mapa de BechetaziónVechetación 1:40.000. [[Zaragoza]], ''Serie Investigación'', nº 50. ''Consejo de Protección de la Naturaleza de Aragón''. [[Gubierno d'Aragón]]. ISBN 84-89862-54-0.

*{{es}} [http://reddeparquesnacionales.mma.es/parques/ordesa/index.htm Web ofizialoficial d'o Parque NazionalNacional d'Ordesa y d'As Tres Serols, Menisterio de Meyo Ambient].

*{{es}} [http://www.jolube.net/ Web d'a flora d'o Pargue NazionalNacional d'Ordesa e d'as Tres Serols].