Diferencia entre revisiones de «Guerra Civil Espanyola»

Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m →‎A batalla de Belchit: refirme aerio, replaced: presenzi → presenci (2)
Sin resumen de edición
Linia 8:
|puesto=[[Espanya]]
|resultato= Bitoria [[Faxismo|faxista]]
|combatiens1=[[Imachen:Flag of Spain 1931 1939.svg|22px]] [[Segunda Republica Espanyola|Republicans]]<br />''aduyatos por''<br />- [[Imachen:Flag of the Soviet Union (1923-1955).svg|22px]] [[Unión SobieticaSovietica]]<br />- [[Imachen:Flag of the International Brigades.svg|22px]] [[Brigadas InternazionalsInternacionals]]
|combatiens2=[[Imachen:Bandera del bando nacional 1936-1938 corregida.svg|22px]] [[Franquismo|Sublevatos]]<br />''aduyatos por''<br />- [[Imachen:Flag of Italy (1861-1946).svg|22px]] [[Reino d'Italia]]<br /> - [[Imachen:Flag of Germany 1933.svg|22px]] [[Terzer Reich]]||
|comandans1=[[Manuel Azaña]]<br />[[Francisco Largo Caballero|F. Largo Caballero]]<br />[[Juan Negrín]]
Linia 18:
|campaña = Guerra Civil Espanyola
}}
A '''Guerra Civil Espanyola''', tamién clamata seguntes os bandos belicherans '''Debantamiento NazionalNacional''' (''Alzamiento Nacional'') y '''Rebelión FaxistaFaixista''' estió una [[guerra]] [[Guerra civil|civil]] que se desembolicó en [[Espanya]] entre o [[17 de chulio]] de [[1936]] y l'[[1 d'abril]] de [[1939]], dimpués d'un [[Golpe d'estato|golpe]] melitar contra las instituzionsinstitucions constituzionalsconstitucionals d'a [[Segunda Republica Espanyola|Republica]]. En fallar o golpe, os sulebatossublevatos rezibioronrecibioron l'aduya d'o [[TerzerTercer Reich]] alemán d'[[Adolf Hitler]] y d'a [[Reino d'Italia|Italia]] faxistafaixista de [[Benito Mussolini]], con interbenzionsintervencions melitars en combate y os republicans rezibioronrecibioron l'aduya d'as [[Brigatas InternazionalsInternacionals]] y tamién de [[Checoslovaquia]], [[Mexico]] y a [[Unión SobieticaSovietica]], encara que ista aduya no estió en forma d'interbenziónintervención melitar direutadirecta.
 
A sulebaziónsublevación prenzipióprencipió o [[17 de chulio]] de [[1936]] con o [[pronunziamientopronunciamiento d'o 17 y 18 de chulio de 1936|pronunziamientopronunciamiento]] en [[Marruecos]], dimpués d'estar preparata por cuantosquantos melitars como [[José Sanjurjo|Sanjurjo]] u [[Emilio Mola|Mola]], y triunfó en o [[ProteutoradoProtectorato espanyol de Marruecos|Proteutorado]]Protectorato de [[Marruecos]], ta plegar a la [[peninsula iberica]] y [[Canarias]] en o [[18 de chulio]]. A sulebaziónsublevación fue redotada en [[Valencia]], [[Madrid]], [[Barcelona]] y [[Asturias]], pero tenió esitoexito en [[Castiella y Leyón]], [[Galicia]], [[Canarias]] y [[Sevilla]], amás de [[Zaragoza]], [[Uesca]] y [[Chaca]] (encara que no en [[Balbastro]]).
 
Asinas, prenzipióprencipió una guerra civil, en a cualqual [[Aragón]] estió uno d'os principals campos de batalla, con o [[FrenteFrent d'Aragón]], a [[batalla de Teruel]], a [[batalla de Belchit]], a [[bolsa de Bielsa]] y a [[batalla de l'Ebro]], entre d'atras. Dende os primers días d'a sulebaziónsublevación, columnas de meliziansmelicians republicans plegoron a territorio aragonés dende o [[País Valencián]] (dica [[Teruel]]) y dende [[Catalunya]] (dica [[Balbastro]], [[Uesca]] y [[Zaragoza]]).
 
A guerra remató en [[1939]] con a redota d'os republicans y a bitoriavictoria d'os sulebatossublevatos, establindo-se'n un rechimen [[DitaduraDictadura|ditatorialdictatorial]] de tipo [[FaxismoFaixismo|faxistafaixista]] dica a muerte d'o ditadordictador, [[Francisco Franco]], en [[1975]].
 
== A guerra en Aragón ==
=== A sulebaziónsublevación ===
[[Imachen:428px-Aragon 1936.PNG|thumb|300px|Aragón mientres a revolución anarcosendicalista de 1936.]]
Anque a [[CNT]] ya yera bien establita en [[Zaragoza]] o cheneral [[Miguel Cabanellas Ferrer|Cabanellas]], chefe d'a V DibisiónDivisión Organica d'Aragón, ebaheba churato fidelidat a los sulebatossublevatos en una runiónreunión con o cheneral Mola o [[7 de chunio]] de [[1936]] en [[as Bardenas]]. Manimenos o cheneral Núñez de Prado biachóviachó dende Madrit ta Zaragoza ta intentarprebar combenzerde convencer a Cabanellas de mantener-se fidel a lo gubierno d'a Republica, más tardi [[Miguel Núñez de Prado|Núñez de Prado]] y o gubernador civil de Zaragoza, [[Ángel Vera Coronel|Vera Coronel]], fuoron afusilatos. O [[19 de chulio]] de 1936 a las 5 d'a maitinada se declaraba o estato de guerra en Zaragoza.
 
En as otras dos capitals de provincia, [[Uesca]] y [[Teruel]], o estato de guerra fue declarato sin i aberhaber cuasiquasi resistencia. En [[Chaca]] a luita duró un diyadía, debito a la resistencia de belsbells ombreshombres con o suyo alcalde [[Julián Mur]] en capeza, con l'aduya de [[Julián Borderas]] u [[Antonio Beltrán Casaña]] y [[arma]] que lis donoron os [[Cuerpo de Carabiners|Carabiners]].<ref>{{es}} Antonio Gascón Ricao: ''[http://www.sbhac.net/Republica/Colabora/Esquinazau.htm Beltrán, el Esquinazau. Desde la sublevación de Jaca hasta la Bolsa de Bielsa]''.</ref> Por atra parti [[Balbastro]] permanixió fidel a lo gubierno, en no sublebarsublevar-se [[José Villalba Rubio]], que yera o comandant melitar d'a plaza, encara que conoxebaconoixeba d'antis a sulebaziónsublevación y s'ebaheba compromeso con os sulebatossublevatos a sublebarsublevar-se'n (os suyos chirmans luitoron toztotz con os sulebatossublevatos).
 
A los pocos diyasdías meliziansmelicians prozedensprocedens de [[Catalunya]] y [[Comunidat Valenciana|Valencia]], an a sulebaziónsublevación no ebaheba tenito esitoexito, dentroron por a parti oriental d'Aragón enta Uesca, Zaragoza y Teruel. Beluns d'estos micilians practicoron una brutal represión adrezata a la Ilesia Catolica y a los que consideroron que yeran de dreitas. Con a politica de colectivización repartioron as propiedatz d'os terratenients entre os chornalers. Tot esto fació que buena part d'a población de lugars como [[Calanda]] u [[Íxar]] se posasen de part d'os sublevatos, y que encara actualment sigan cerrinos de dreita.
 
=== A batalla de Belchit ===
:Se veiga l'{{articlo principal sobre a [[batalla|Batalla de Belchit]]}}
[[Imachen:Mugas d'Alcubierre, Rota Orwell.jpg|thumb|250px|As mugas d'[[Alcubierre]].]]
A '''Batalla de Belchit''' estió un conchunto d'operazionsoperacions melitars desembolicatas mientres a Guerra Civil Espanyola entre o [[24 d'agosto]] de [[1937]] y o [[6 de setiembre]] d'a mesma añadaanyada en a redolada y interior d'ista poblaziónpoblación [[Provincia de Zaragoza|zaragozana]]. L'obchectivo d'a ofensibaofensiva republicana yera frenar l'ataque d'os sulebatossublevatos en o Frente Norte ta [[Santander]], encara que tamién se preteneba controlar a presencia en as tropas republicanas en [[Aragón]] d'[[Anarquismo|anarquistas]] d'a [[CNT]] y melitants d'o [[Partido Obrero de Unificación Marxista|POUM]], enfrentatos a la linia ortodoxa d'o [[Partito Comunista de Espanya]], amás d'a presencia d'o [[Consello Rechional d'Esfensa d'Aragón]] presidito por l'anarquista [[Joaquín Ascaso]].
 
En a ofensibaofensiva republicana bi abióhabió tropas d'as [[Brigadas InternazionalsInternacionals]]: a [[XI Brigada InternazionalInternacional|XI]] y a [[XV Brigada InternazionalInternacional|XV Brigada]], en l'[[ExerzitoExercito de l'Este]], mandato por o cheneral [[Sebastián Pozas Perea|Pozas]], que luitoron contra 3 [[DibisiónDivisión (melitar)|dibisionsdivisions]] d'os sulebatossublevatos: a [[51ª DibisiónDivisión (Espanya)|51ª]], a [[52ª DibisiónDivisión (Espanya)|52ª]] y a [[105ª DibisiónDivisión (Espanya)|105ª]], encara que dimpués plegoron dos dibisionsdivisions más, a [[13ª DibisiónDivisión (Espanya)|13ª]] y a [[150ª DibisiónDivisión (Espanya)|150ª]], ta organizar una contraofensibacontraofensiva, amás d'a [[Lechión Condor]] alemana y l'[[Aviazione legionaria]] italiana.
 
A batalla remató en tablas, con una muit chicota bentachaventacha d'os republicans.
 
=== A batalla de Teruel ===
:Se veiga l'{{articlo principal sobre a [[batalla|Batalla de Teruel]]}}
 
=== A bolsa de Bielsa ===
:Se veiga l'{{articlo principal sobre a [[bolsa|Bolsa de Bielsa]]}}
A '''bolsa de Bielsa''' estió la zaguera aziónacción belica d'a Guerra Civil Espanyola en [[Aragón]]. O que dimpués sería un simbolo d'a resistencia [[II Republica Espanyola|republicana]].
 
En o prenzipioprencipio d'a guerra se formoron chicozchicotz grupos de combatienscombatients por tot Aragón, dimpúes se chuniorons'unioron en zenturiascenturias y más tardi en brigatas ta rematar formando a [[43ª DibisiónDivisión d'o ExerzitoExercito Popular|43ª dibisióndivisión]] que yera composata por 4.500 soldaus baixo lo mando de [[Antonio Beltrán Casaña|Antonio Beltrán ''l'Esquinazau'']]. Entre abril y chunio de 1938 s'enfrentoron a 43ª dibisióndivisión y o exerzitoexercito d'os sulebatossublevatos.
 
=== A batalla de l'Ebro ===
:Se veiga l'{{articlo principal sobre a [[batalla|Batalla de l'Ebro]]}}
 
== Enrastres externos ==