Diferencia entre revisiones de «Ingüixes»

Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m refirme aerio
Sin resumen de edición
Linia 1:
{{Grafía_87}}
{{pueblo
|imachen =
|descripzión =
|pueblo = InguxesInguixes
|poblazión = 700.000
|pobpuesto =
Línea 18 ⟶ 17:
|rechión6 =
|pob6 =
|idiomas = [[idioma ingux|Ingux]] ey [[idioma ruso|ruso]]
|relichión = [[Islam]]
|relazionatos =
}}
Os '''inguxesinguixes''' son un grupo etnico d'o [[Caucaso]] Norte. Charran una luenga [[luengas caucasicas nordorientals|caucasica nordoriental]] y son musulmans sunnitas.
 
== OrganizaziónOrganización sozialsocial ==
A estructura social se basa en un sistema de clans, ''taipa'' que ye independient d'a división actual de chechens y inguxes.
 
== Luenga ==
Pareixita a lo chechén. S’escribibaS'escribiba en alfabeto latín entre [[1923]] y [[1938]], quan as autoridazautoridatz sobieticassovieticas obligoron a fer serbirservir o [[alfabeto zirilicocirilico|zirilicocirilico]]. L'amostranza en [[idioma inguxinguix|inguxinguix]] estió proibitaprohibita en tiempos d'o esilioexilio en [[Asia ZentralCentral]].
 
== Relichión ==
Dende o [[sieglo X]] i ebaheba una influencia cristianizadora que benibaveniba de [[Cheorchia]], pero en a segunda metat d’od'o [[sieglo XIX]] fueron combertitosconvertitos por os sufís [[qadiri]]. A confrairía ‘’tarica’’''tarica'' [[sufismo|sufí]] ye una forma muito conserbadoraconservadora de l'islam, y esta organizaziónorganización d’ad'a orden sufí encaxaencaixa con o sistema de clasclans (''taipa'') tradizionaltradicional. O sentito relichioso islamico s’has'ha combinato con o deseyo d’independenziad'independencia respeutorespecto a Rusia por o fenomeno de rebiscolamiento[[reviscolamiento]] relichioso ey contribuye a la definizióndefinición d’ad'a identidat como pueblo.
 
== Historia ==
Os inguxesinguixes tienen un orichen común con os [[chechens]], ey son denominatos colectibamentcolectivament como ''vainais'', ''veinaj'' u ''naj'', ("o nuestro pueblo"). Os [[cheorchians]] lis dizendicen en conchunto ''kist'' y o folklore cheorchián ye plen de batallas con ellos. D'o mesmo orichen que os kist son os [[bat]] (''Ts’ova Tush'' en [[idioma cheorchián|cheorchián]]) de [[Zemo Alvani]] (en a provincia de [[K’ajeti]], en [[Cheorchia]]) que enantes bibibanviviban en as montañasmontanyas de [[Tuseti]] y que agora son uns 5000 endibidosindividuos en prozesoproceso de cheorchianización y perduga d'a luenga.
 
En [[1784]] os rusos fundoron a fortaleza de [[Vladicaucás]] y poco enantes de 1820 costruyoronconstruyoron a ruta melitar de Cheorchia, entre [[Vladicaucás]] y [[Tbilisi]], esto lis permitió sozmeter a los [[osetas]] y parte d’osd'os inguxesinguixes, que yeran en a marguin dreita d’od'o Terec.
 
Quan cayó o rechimen zarista, se formó en Vladicaucás l'[[Asambleya d'os Pueblos d'o Caucaso]], on s'achuntoron [[osetas]], [[cabardos]], [[chechens]], [[daguestanís]] y d'atros. En 1918 o bolchebiquebolchevique cheorchián [[Grigori Ordzhonikidze]] fundó a [[Republica Popular SozialistaSocialista d'os Soviets de Terec]] con capital en Vladicaucás. En agosto os [[cosacos]] forachitoron Ordzhonikidze y os bolchebiquesbolcheviques, que tornoron con l’aduyal'aduya d’osd'os chechens, y fuoron forachitatos de nuebonuevo en 1919 o exerzitoexercito de boluntariosvoluntarios d’Antónd'[[Antón Denikin]]. Denikin yera mal bistovisto por os montañesesmontanyeses por os suyos ligallos con os cosacos, y dimpués de ser derrotato en Ucraína, abióhabió d’abandonard'abandonar o Caucaso a lo exerzitoexercito royo a prenzipiosprencipios de [[1920]].
 
=== O periodo sobieticosovietico ===
En chinero de [[1921]] as autoridazautoridatz sobieticassovieticas estituyoroninstituyoron a Republica Autonoma d’osd'os MontañesesMontanyeses dentro d’ad'a Republica FederatibaFederativa de Rusia, y como continadora de l’Asambleyal'Asambleya d’osd'os Pueblos d’od'o Norte d’od'o Caucaso de [[1917]], aplegando a cabardos, balcars, osetas, inguxesinguixes y chechens. En 1922 la reduzioronreducioron a lo territorio d’osd'os osetas y inguxesinguixes, y desapareixió en 1936. Si dica 1936 os osetas y inguxesinguixes formaban una mesma republica autonoma, con un nuebonuevo cambeyo d’entidazd'entidatz administrativas se creyó a [[Republica Autonoma d’Osetiad'Osetia d’od'o norteNorte]] y as tierras d’osd'os inguxes s’achuntorons'achuntoron con as tierras d’osd'os Chechens.
 
Falsament acusatos de colaborar con os nazis, en febrero de 1944 fuoron deportatos t'Asia ZentralCentral. Parte de [[Chechenia-InguxetiaInguixetia]] fue adibitaadhibita a Cheorchia, pero a rechión de [[Prigorodny Raion]], a man de Vladicaucás, en a marguin dreita d'o Terec, fue adibitaadhibita a [[Osetia d'o Norte]] y poblata por osetas.
 
ReabilitatosRehabilitatos a fins d'a decada de 1950 por [[Jruschov]], os InguxesInguixes tornoron a lur tierra. A rechión de [[Prigorodny Raion]] quedó baixo control d’d'[[Osetia d'o Norte]], encara que dixorondeixoron que os inguxesinguixes i tornasen. Encara bi ha muitos inguxesinguixes en Asia ZentralCentral.
 
=== A despomposizióndespomposición d'a URSS ===
Quan os chechens declaroron a independenziaindependencia, y se negoron a fer parte d’ad'a Federación rusa (marzo de [[1992]]), os inghushesinghuixes se deseparoron d’osd'os chechens y formoron una republica propia con capital en [[Nazrán]] que en chunio s’adhibiós'adhibió a la Federación Rusa. Con ixo os inguxesinguixes quereban amanar-sen politicament a Moscú y asinas ganar-se apoyorefirme ruso en a reibindicaciónreivindicación d’ad'a rechión de Prigorodny Raion. Como esto no se desbiniódesvinió os inguxesinguixes se planteyoron de nuebonuevo a posibilidat d’unird'unir-sen con os chechenoschechens. En octubre de 1992 esclató un confitoconflicto interetnico entre os inguxesinguixes y os osetas y muitos inguxesinguixes fuoron forachitatos d’Osetiad'Osetia con o consentimiento ruso.
 
== Bibliografía ==
*[[Felipe Fernández-Armesto]]. ''LOS HIJOS DE ZEUS. PUEBLOS, ETNIAS Y CULTURAS DE EUROPA''. 1996 Grijalbo.
*[[Jean Sellier]] y [[André Sellier]]. ''ATLAS DE LOS PUEBLOS DE ORIENTE''. Acento Editorial.
 
[[Categoría:Pueblos d'o Caucaso]]