Diferencia entre revisiones de «Oiratos»

Contenido eliminado Contenido añadido
pues no sé si lo habrán entendiu XD
Sin resumen de edición
Linia 29:
*os [[torgotz]], en [[Targobatai]].
 
Os chinos se pueden recuperar y recostruyen a [[Gran Muralla Chinesa|Gran Muralla]] a partir de 1474. Entre os oiratos a branca d'os choros ye a que prene mayor importancia e més tarde serán conoixitos como "DzungarosDchungaros". En o sieglo XVI, enta 1620 se fan budistas lamaístas.
 
Resultato d'a luita entre choros y torgotz, os torgotz fuyen ta l'ueste e s'estableixen en a baixa Volga chunto con faccions d'os [[khoxotz]] y [[derbetz]]. En a Volga serán conoixitos por os rusos como ''[[Calmucos|Kalmyc]]'' prenendo o etnonimo que fan servir os turqueses (''Kalmuc''). En a primera metat d'o sieglo XVII os choros con base en [[Tarbagatai]] erichen un nuevo estato y prenen o nombre de DzungarosDchungaros. O khan [[Baatur Contaichi]] (1634-1653) asegura as mugas occidentals con os [[kazacos]]. En 1642 intervienen en o [[Tíbet]] y bi imposan a lo [[Dalai Lama]] como sobirán d'o país. Galdan, un fillo de [[Baatur Contaichi]] educato como lama en o [[Tíbet]] manda matar a los suyos chirmans e se fa con o poder en 1676 proclamando-se rei d'os choros y khochotz. Baixo a dirección de [[Galdan]] ocupan [[Caxgaria]] enta 1677 deponendo a lo khan Ismail d'a dinastía [[Chatagai]]. Dimpués s'anexionó [[Turfán]] y [[Hami]]. En a decada de 1680 os dzungarosdchungaros atacoron a os [[khalkhas]] ([[mongols orientals]]), ocupando parte de lur territorio (1688). Os khalkhas rematan alineyando-sen con os Manchutz pa recuperar os territorios perditos. O sobirán manchut de China, [[Kangxi]] contraataca en 1696 y refusa a os dzungarosdchungaros gracias a l'[[artillería]], encara que no los derrota y continan resistindo. [[Galdan]] se suizida en 1697.
 
[[Tsewan-Rabdan]] prene o poder en 1697-1727, y mantiene o dominio dzungarodchungaro en [[Asia Cental]]. S'enfrentó a los rusos en a cuenca d'o [[Yenisei]] en [[1716]] obligando-los a retroceder. Os [[tibetans]] promocionan un nuevo [[Dalai Lama]], que os manchutz reconoixen y como reacción os dzungarosdchungaros prenen y saqueyan Lhasa en 1717. A influencia china en o Tíbet encomienza en 1720 quan a intervención manchut forachita a os oiratos. [[Galdan-Tsereng]] prene o poder en 1727-1745 s'enfrenta a los chinos pero en [[1731]] fracasa en o intento de vencer a los [[khalkhas]] y en 1732 en o intento de recuperar l'oasi de [[Hami]], (centro de rutas d'o [[Turquestén]] oriental]]), perdito en 1697. A resistencia dzungaradchungara dura dica 1745 quan esclata entre ellos una crisi succesoria en a que bi habió una revuelta popular que posó en o poder a un lama, que veyó como se desfeba uno d'os alazetz d'o Imperio dzungarodchungaro: Os choros perdioron a hechemonía sobre os atros pueblos oiratos: os [[derbetz]] y os [[khochotz]]. O succesor d'ixe lama no podió evitar a independencia de [[Caxgar]] y no podió resistir os ataques d'os [[manchutz]] en 1755-1757, que invadioron o país, derrotoron a os dzungarosdchungaros y exterminoron a una parte important d'a población. D'esta traza China torna a ocupar territorios d'[[Asia Cental]] como [[Caxgaria]]. Os chineses tornoron a estar presents en territorios d'[[Asia Central]] que abandonoron fa sieglos, son baptizatos como [[Xinchiang]] ("Nuevos confins").
 
Bells oiratos que se refuchioron en a baixa [[río Volga|Volga]] convencioron a os [[torgotz]] pa que tornasen ta DzungariaDchungaria y creyasen de nuevo un imperio mongol occidental, pero en o camín de tornata fuoron vencitos por os manchutz, que permitioron a los supervivients estar repobladors d'a val d'o [[Ili]] y ser ixemenatos por o territorio mongol.
 
Os pocos oiratos que sobreviven seguirán una evolución paralela a la d'os atros mongols baixo dominio manchut: a teocracia lamaísta ye a prencipal institución d'os países mongols. Una buena parte d'a población masculina se fan [[lama]]s, con o que desapareixe o potencial guerrero. Se difunde una [[cultura tibetana]] muito conservadera. A masa d'a población queda en un estato pareixito a un [[vasallache]] debant d'os khans mongols hereditarios y a teocracia lamaísta.