Diferencia entre revisiones de «Chechens»

Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m refirme aerio
Sin resumen de edición
Linia 1:
{{Grafía_87}}
{{pueblo
|imachen = [[Imachen:Milana Terloeva 140-190 for collage.jpg|80px]][[Imachen:Pyotr Zakharov-Chechenets 140-190 for collage.jpg|80px]]
Línea 18 ⟶ 17:
|rechión6 = [[Imachen:Flag of Egypt.svg|border|20px]] [[Echipto]]
|pob6 = 5.000
|idiomas = [[idioma chechén|Chechén]] ey [[idioma ruso|ruso]]
|relichión = [[Islam]]
|relazionatos =
}}
Os '''chechens''' son un grupo etnico d'o [[Caucaso]] norte. Charran una luenga [[caucasica nordoriental]] y son musulmans [[sunnismo|sunnitas]]. S'han desatacato historicament por a resistencia a la ocupación rusa. Estioron uno d'os [[pueblos castigatos]] por Stalin.
 
== OrganizaziónOrganización sozialsocial ==
A estructura social se basa en un sistema de [[clan]]s, ''taipa'' que ye independient d'a división actual de chechens y [[inguxesinguixes]].
 
== Luenga ==
Pareixita a lo inguxinguix. A luenga chechena y a luenga inguxinguix fuoron diferenciatas artifizialmentartificialment en 1934 con creyación d'estandards diferents. As primeras prebatinas d’escribird'escribir o chechén se fazioronfacioron con [[alfabeto arabe]], (a luenga de cultura en o Caucaso nordoriental yera l’arabel'arabe encara en o sieglo XIX). En [[1925]] introduzioronintroducioron a trascrición latina, sustituita en 1938 por o zirilico[[alfabeto cirilico|cirilico]]. En tiempos d’od'o esilioexilio en [[Asia ZentralCentral]] l’amostranzal'amostranza en chechén estió proibitaprohibita. En 1993 o rechimen de Dudaev introduzióintrodució de nuebonuevo l’alfabetol'alfabeto latín.
 
== Relichión ==
Dende o sieglo X i ebaheba una [[influencia politica|influencia]] cristianizadora que benibaveniba de Cheorchia, pero dende o sieglo XVI plegó o islam sunnita d’ad'a [[escuela hanafí]] dende tierras d’osd'os abaros[[avaros (pueblo daguestaní)|avaros]] y [[kumicos]]. A confrairía ‘’tarica’’'tarica'' [[sufismo|sufí]] ye una forma muito conserbadoraconservadera ded'o l’islamislam, y esta organizaziónorganización d’ad'a orden sufí encaxaencaixa con o sistema de clasclans (taipa) tradizionaltradicional. O sentito relichioso islamico s’has'ha combinato con o deseyo d’independenziad'independencia respeutorespecto a Rusia por o fenomeno de rebiscolamientoreviscolamiento relichioso ey contribuye a la definizióndefinición d’ad'a identidat como pueblo.
 
== Historia ==
Os chechens tienen un orichen común con os [[inguxesinguixes]], ey son denominatos colectibamentcolectivament como ''vainais''. En 1783 o chechén [[Nacshbandí SheijSheikh Mansur]] dirichió una grant insurrección contra a invasión rusa d'o Caucaso Norte. En 1784 os rusos s'establioron en [[Petrovsk]]. Dimpués d’aberd'haber conquiesto o norte d’Azerbaichánd'Azerbaichán dende Cheorchia ocuporon a costa entre Petrovsk ey [[Derbent]], ey dimpués o sur de Daguestán ey norte de Chechenia. En 1819 fundoron a fortaleza de [[Grozni]], (“a terrible”). A fins d'a decada de 1920 encara yeran independients de Rusia o territorio d’osd'os abarosavaros y a mayor parte de Chechenia.
 
Os chechens interbinioronintervinioron en as [[guerras muridas]] d'o sieglo XIX apoyandorefirmando a [[Xamyl]] y resistiban a ocupación rusa. En a zaguera fase d'as guerras muridas, baixo o mando d'[[AlexandreAleixandre Bariantinski]], os rusos destruyoron as selbasselvas en as que se refuchiaban os chechens, u i ubrioron bíascamins d'azesoacceso. Dimpués d'a derrota belsbells chechens se refuchioron en o [[Imperio Otomán]], pero en menor mida que os [[zircasianscircasians]]. En Orient meyo os turcos y arabes los confundioron con os zircasianscircasians baixo a denominación de cherqueses. Encara bi ha chicotas comunidazcomunidatz chechenas en Israyel[[Israel]], [[Chordania]] y [[Turquía]].
 
Quan cayó o rechimen zarista, se formó en [[Vladicaucás]] l'[[Asambleya d'os Pueblos d'o Caucaso]], on s'achuntoron [[osetas]], [[cabardos]], chechens, daguestanís y d’atrosd'atros. En 1918 o bolchebiquebolchevique cheorchián [[Grigori Ordzhonikidze]] fundó a [[Republica Popular Socialista d’osd'os Soviets de Terec]] con capital en Vladicaucás. Daguestán pronto quedó baixo o control d’osd'os liders relichiosos locals, y se proclamó a Republica d’od'o Caucaso norte o l'[[11 de mayo]] de [[1918]], que firmó un tractato en Batum con os otomans. En agosto os cosacos forachitoron [[Ordzhonikidze]] y os bolchebiquesbolcheviques de Vladicaucás, pero i tornoron con l’aduyal'aduya d’osd'os chechens. Ordzhonikidze y os bolchebiquesbolcheviques fuoron forachitatos de nuebonuevo en 1919 por o exerzitoexercito de boluntariosvoluntarios d’Antónd'[[Antón Denikin]]. Denikin tamién ocupó Daguestán. Denikin yera mal bistovisto por os montañesesmontanyeses por os suyos ligallos con os [[cosacos]], y dimpués de ser derrotato en Ucraína, abióhabió d’abandonard'abandonar o Caucaso a lo exerzitoexercito royo a prenzipiosprencipios de 1920.
 
=== O periodo sobieticosovietico ===
En primaberaprimavera de 1920 o exerzitoexercito royo ocupó [[Daghestán]]. En chinero de 1921 as autoridazautoridatz sobieticassovieticas estituyoroninstituyoron a [[Republica Autonoma d'os MontañesesMontanyeses]] dentro d'a [[Republica FederatibaFederativa de Rusia]], y como continadora de l'[[Asambleya d’osd'os Pueblos d'o Norte d'o Caucaso de 1917]], aplegando a [[cabardos]], [[balcars]], osetas, inguxesinguixes y chechens. En 1922 la reduzioronreducioron a lo territorio d'os [[osetas]] y [[inguxesinguixes]].
 
En as decadas de 1920, 1930 y 1940 os chechens y daguestanís s’oposabans'oposaban a la politica bolchebiquebolchevique y i ebaheba rebueltasrevueltas, a resistencia s’espresabas'espresaba en termins relichiosos. A supresión d’asd'as estituzionsinstitucions musulmanas a prenzipiosprencipios d’ad'a decada de 1920 no fue efectiba porque as confrairías [[sufí]]s tienen una tradición de funzionarfuncionar como soziedazsociedatz secretas. Chechens y InguxesInguixes fuoron unitos en una unica republica en 1936.
 
En a Segunda Guerra Mundial quan os alemans embadioroninvadioron o Caucaso yeran intresatos en os chazimientoschacimientos petroliferos de Grozni y i abióhabió chechens que luitaban contra os alemans formando milicias locals. Os chechens fuoron falsament acusatos de colaborar con os nazis y s’ordenós'ordenó que fuesen deportatos t'Asia ZentralCentral, pero en reyalidatrealidat a razón més probable son as rebueltasrevueltas antisobieticasantisovieticas d’asd'as decadas de 1920, 1930 y 1940 y lo intrés estratechico y economico d’od'o suyo país, con chazimientoschacimientos de petrolio. En febrero de 1944 os chechens chunto con os ingushesinguixes, un total de 425.000 presonas, fuoron deportatos en un día. Parte de Chechenia fue adibitaadhibita a Cheorchia.
 
ReabilitatosRehabilitatos a fins d'a [[decada de 1950]] por Jruschov, tornoron a lur tierra, pero encara bi ha muitos chechens en Asia ZentralCentral.
 
=== DescomposiziónDescomposición d'a URSS ===
Dimpués d'a caita d'o comunismo y d'a descomposición d'a [[URSS]], o president [[Dudayev]] (antigo combatient d'a [[EmbasiónInvasión sobieticasovietica d'Afganistán|guerra d'Afganistán]]) declaró a independenziaindependencia de Chechenia. En marzo de [[1992]] Dudaev se negó a fer parte d'a Federación Rusa. Dudaev apoyabarefirmaba y los [[abjasiosabkhasios]] y teneba buenas relazionsrelacions con [[Gamsajurdia]], que quan fue destituito en chinero de [[1992]] se refuchió en Grozni. En as primeras añatasanyatas d'o periodo postsobieticopostsovietico os chechens se ganoron a fama d'estar chunto con os cheorchians os primers en fomentar os retes de crimen organizato tipicas d'os países de l'antiga unión[[Unión sobieticaSovietica]] en o [[sieglo XXI]]. En [[1994]] as tropas rusas embadioroninvadioron Chechenia.
 
== Bibliografía ==
* ''[[Felipe Fernández-Armesto]]. ''LOS HIJOS DE ZEUS. PUEBLOS, ETNIAS Y CULTURAS DE EUROPA''. 1996 Grijalbo.''
* ''[[Jean Sellier]] ey [[André Sellier]]. ''ATLAS DE LOS PUEBLOS DE ORIENTE. Acento Editorial.''
 
[[Categoría:Chechens|*]]