Diferencia entre revisiones de «Fotosintesi»

Contenido eliminado Contenido añadido
HRoestBot (descutir | contrebucions)
m r2.6.5) (Robot Modificato: war:Fotosintesis
Sin resumen de edición
Linia 1:
{{Grafía_87}}
{{Articlo 1000|-10}}
[[Imachen:Leaf 1 web.jpg|thumb|280px|Una [[fuella]], o lugar principal a on que se desenvolica la fotosintesi en as plantas.]]
[[Imachen:Auto-e eterotrofos.svg|thumb|280px|BistaVista cheneral d'o ciclo entre [[autotrofo]]s y [[heterotrofo]]s. A fotosintesi ye o meyo principal por o qualo as [[planta]]s, as [[algas]] y muitas [[bacteria]]s producen compuestos organicos y [[oxichén]] a partir de [[dioxido de carbonio]] y [[augua]] (<font color="green">flecha verda</font>).]]
 
A '''fotosintesisfotosintesi''' (d'o [[griego antigo|griego]] φώτο ''foto'', "luz" ey σύνθεσις ''synthesis'', "composizióncomposición") ye una [[rota metabolica]] que combierteconvierte o [[diocsidodioxido de carbonio]] en [[compuesto organico|compuestos organicos]], más que más [[zucre]]s, emplegando a enerchía d'a [[luz solar]].<ref>{{en}} {{cite book |author=Smith, A. L. |title=Oxford dictionary of biochemistry and molecular biology |publisher=Oxford University Press |location=Oxford [Oxfordshire] |year=1997 |pages=508 |isbn=0-19-854768-4 |quote=Photosynthesis - the synthesis by organisms of organic chemical compounds, esp. carbohydrates, from carbon dioxide using energy obtained from light rather than the oxidation of chemical compounds.}}</ref> A fotosintesisfotosintesi se produzeproduce en as [[planta]]s, as [[alga]]s, ey muitas espeziesespecies de [[bacteria]]s, pero no en as [[arqueobacteria]]s. Os organismos fotosinteticos rezibenreciben o nombre de "[[fotoautotrofo]]s", pero no toztotz os organismos que emplegan a luz como fuent d'enerchía fan a fotosintesisfotosintesi, ya que os "[[fotoeterotrofofotoheterotrofo]]s" emplegan compuestos organicos, ey no diocsidodioxido de carbonio, como fuent de carbonio.<ref name=bryantfrigaard/> En as plantas, as algas e as [[zianobacteriacianobacteria]]s, a fotosintesisfotosintesi fa servir diocsidodioxido de carbonio ey [[augua]], liberando [[oxichén]] como producto residual. A fotosintesisfotosintesi tien una importanziaimportancia cruzialcrucial ta la [[bidavida|bidavida en a Tierra]], ya que amás de mantener o ran normal d'oxichén en l'[[atmosfera]], cuasiquasi totas as formas de bidavida en penden dreitament como fuent d'enerchía, u indreitament como fuent zaguera d'enerchía en o suyo alimento.<ref name=bryantfrigaard>{{en}} {{cite journal | author = D. A. Bryant & N.-U. Frigaard |month=Novembre | year = 2006 | title = Prokaryotic photosynthesis and phototrophy illuminated | journal = Trends Microbiol | volume = 14 | issue = 11 | pages=488 | doi = 10.1016/j.tim.2006.09.001 }}</ref> A cantidat d'enerchía presa por a fotosintesisfotosintesi ye prou graniza, de belsbells 100 [[watt|terawatts]]:<ref>{{en}} {{cite journal |author=Nealson K. H., Conrad P. G. |title=Life: past, present and future |journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. |volume=354 |issue=1392 |pages=1923–39 |year=1999 |month=December |pmid=10670014 |pmc=1692713 |doi=10.1098/rstb.1999.0532 |url=http://journals.royalsociety.org/content/7r10hqn3rp1g1vag/}}</ref> ixo ye bellas seis begatasvegatas a enerchía [[consumo ey recursos enercheticos a ran mundial|consumita añalmentanyalment por a zebilizazióncivilización umana]].<ref name=EIA>{{en}} [http://www.eia.doe.gov/pub/international/iealf/table18.xls World Consumption of Primary Energy by Energy]. Energy Information Administration. Type and Selected Country Groups , 1980-2004</ref> En total, os organismos fotosinteticos combiertenconvierten belsbells 100.000 millons de toneladas de carbonio en [[biomasa]] cada anyo.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Field C. B., Behrenfeld M. J., Randerson J. T., Falkowski P. |title=Primary production of the biosphere: integrating terrestrial and oceanic components |journal=Science |volume=281 |issue=5374 |pages=237–40 |year=1998 |month=Juliol |pmid=9657713 |doi=10.1126/science.281.5374.237}}</ref>
 
Encara que a fotosintesisfotosintesi se puet produzirproducir de diferents maneras en diferents espeziesespecies, belsbells rasgos son siempre iguals. Por eixemplo, lo prozesoproceso siempre prenzipiaprencipia quan a enerchía luminica ye absorbita por [[proteína]]s ditas [[centro de reaziónreacción fotosintetico|centros de reaziónreacción fotosinteticos]], que contienen [[clorofila]]s. En as plantas, istas proteínas residen en o interior d'[[organulo]]s ditos [[cloroplasto]]s, mientres que en as bacterias se troban en a [[membrana plasmatica]]. Una parti d'a enerchía luminica ye recullita por as clorofilas en forma de [[trifosfato d'adenosina]] (ATP). AaA resta d'a enerchía se fa servir ta trayer [[eletrónelectrón|eletronselectrons]] d'una sustanziasustancia como l'augua. Allora, istos eletronselectrons s'emplegan en as reazionsreaccions que transforman o diocsidodioxido de carbonio en components organicos. En as plantas, algas ey zianobacteriascianobacterias, isto se fa a traviés d'una secuenziaseqüencia de reazionsreaccions dita [[ziclociclo de Calvin]], pero en bellas bacterias se dan conchuntos diferents de reazionsreaccions, como lo [[ziclociclo de Krebs imbersoinverso]] en ''[[Chlorobium]]''. Muitos organismos fotosinteticos tienen [[adautaziónadaptación (biolochía)|adautazionsadaptacions]] que conzentranconcentran u almadazenan o diocsidodioxido de carbonio. Isto premite reduzirreducir un prozesoproceso dito [[fotorespiraziónfotorespiración]] en que se puet malmeter parti d'o zucre chenerato mientres a fotosintesisfotosintesi.
 
A fotosintesisfotosintesi [[evolución|eboluzionóevolucionó]] en a [[istoriahistoria ebolutibaevolutiva d'a bidavida]], quan totas as formas de bidavida d'a Tierra yeran [[microorganismo]]s ey l'atmosfera teneba muito más diocsidodioxido de carbonio. Os primers organismos fotosinteticos probablement eboluzionoronevolucionoron fa belsbells 3.500 millons d'anyos, ey emplegaban o [[idrochénhidrochén]] u l'[[azetoaceto sulfidrico]] como fuent d'eletronselectrons, en cuentas de l'augua.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Olson JM |title=Photosynthesis in the Archean era |journal=Photosyn. Res. |volume=88 |issue=2 |pages=109–17 |year=2006 |month=Maig |pmid=16453059 |doi=10.1007/s11120-006-9040-5}}</ref> As [[zianobacteriacianobacteria]]s amanixioronamaneixioron más entabant, fa belsbells 3.000 millons d'anyos, e cambeyoron a Tierra ta cutio quan prenzipioron a [[catastrofe de l'oxichén|ocsichenaroxichenar l'atmosfera]] a partir de fa belsbells 2.400 millons d'anyos.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Buick R |title=When did oxygenic photosynthesis evolve? |journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. |volume=363 |issue=1504 |pages=2731–43 |year=2008 |month=Agost |pmid=18468984 |doi=10.1098/rstb.2008.0041}}</ref> Ista nuebanueva atmosfera premitió a [[evolución d'a multizelularidatmulticelularidat|evolución de bidavida complexa]], como los [[protista]]s. EbentualmentEventualment, fa belsbells 550 millons d'anyos, un d'istos protistas formó una [[simbiosissimbiosi|relación simbiotica]] con una zianobacteriacianobacteria, creyando lo debampasatodebantpasato d'as plantas ey as algas.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Gould SB, Waller RF, McFadden GI |title=Plastid evolution |journal=Annu Rev Plant Biol |volume=59 |issue= |pages=491–517 |year=2008 |pmid=18315522 |doi=10.1146/annurev.arplant.59.032607.092915}}</ref> Os cloroplastos d'as plantas actuals son os deszendientsdescendients d'istas zianobacteriascianobacterias simbioticas anzestralsancestrals.
 
== Referencias ==