Diferencia entre revisiones de «Occitans»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m clean up, replaced: franzesa → francesa (2)
Sin resumen de edición
Linia 1:
{{Grafía_87}}
{{pueblo
|imachen = [[Imachen:Portrait frederic mistral.jpg|80px]][[Imachen:Bernadette Soubirous.png|77px]][[Imachen:Jean jaures.jpg|84px]]
Línea 14 ⟶ 13:
|pob4 =
|idiomas =[[idioma occitán|Occitán]]
|relichión = [[Ilesia catolica|CatolizismoCatolicismo]].
|relazionatos = [[Pueblos latins]]
}}
 
Os '''Occitans''' son os abitants autoctonos de diferents territorios istoricoshistoricos d'o sud de [[Francia]] que en conchunto rezibenreciben a denominación d'[[Occitania]] por compartir a luenga tradizionaltradicional occitana ey serestar tradizionalmenttradicionalment catolicos. Os occitans d'a [[ProbenzaProvenza]] ey [[Lenguadoc]] tienen una [[cultura mediterrania]] diferent a la d'atros pueblos d'Occitania ey Francia. Son cristians catolicos.
 
[[Imachen:Occitania blanck map.PNG|200px|thumb|left|Occitania]]
 
A luenga occitana ye a evolución d'o [[latín bulgarvulgar]] charrato en Galia (latín galico), pero en un aria més romanizata ey con menos sostrato indichena. En a [[NobempopulaniaNovempopulania]] (l'[[Aquitania]] prerromana) a situaziónsituación yera diferent ey o sostrato en cuenta d'estar galo de tot yera sobretot bascoaquitán[[vasco-aquitán]].
 
Occitania nunca ha esistitoexistito como un estato independient. Ya en l'Alta Edat Meya chusto quan se desfeba o [[Imperio Carolinchio]] a mayor parte d'Occitania correspondeba a [[Aquitania]] ey una important parte de l'este yera en o [[Reino d'Arles-BorgoñaBorgonya]]. O territorio de [[GascuñaGascunya]] yera ocupato por os [[gascons]], pueblo que os occitans beyebanveyeban como un pueblo d'una luenga diferent (''un estanh lengage''), pero que dimpués han sito consideratos occitans dica o punto que en tiempos d'a reboluzionrevolucion francesa a denominación que rezibibarecibiba l'occitán cheneral yera "gascón".
 
Encara que esminglanata en muitos territorios feudals, en Occitania i abióhabió una florata cultural común que a més irradió t'atros países bizinsvicins como [[Navarra]], [[Aragón]], [[Catalunya]], etzecetra..., on l'occitán yera a luenga d'a [[lirica]]. O periodo d'esplendorexplendor d'a cultura occitana remató con a cruzata contra os [[albichenses]], quan o Lenguadoc fue adibitoadhibito a lo patrimonio reyal d'a monarquía francesa.
 
En l'actualidat os occitans son muito asimilatos a los franceses ey se consideran franceses mayoritariament. L'asimilaziónasimilación ey perduga d'a cultura ey luenga tradizionaltradicional s'ha azeleratoaccelerato muito en o sieglo XX con l'arribata d'os [[piezpietz negros]] refuchiatos d'Archelia, que parlan francés ey dimpués con l'arribata d'a inmigrazióninmigración masibamasiva d'orichen [[arabes|arabe]] u [[berbers|berber]] d'una traza que a chent orichinaria de [[Berberia]] son mayoritarios en muitos bicosvicos d'as grans ciudatz.
 
== Modo de bidavida tradizionaltradicional ==
En a ProbenzaProvenza ey Lenguadoc a economía tradizionaltradicional ye como en atras tierras de clima mediterranio, con cautiboscautivos tipicament [[agricultura mediterrania|mediterranios]] como a olibera[[olivera]], a begatasvegatas combinatos con atros cautiboscautivos en o que se conoxconoix como ''coltura promiscua''.
 
En a zona de Bordeus bi ha biñeros[[vinyero]]s.
 
En os [[Perineus|Monts Perineus]] ey [[Alpes]] bi ha pastoreyo de montañamontanya ey puet aberhaber-ie transuanziatransuancia estazionalestacional.
 
== Luenga ==
{{Articlo principal|idioma occitán}}
Actualment os occitans parlan francés, ey una minoría d'ellos charran encara a luenga tradizionaltradicional occitana. Bi ha occitans que saben charrar catalán (en a BalVal d'Arán) u italián (en as balsvals alpinas d'Italia on se charra occitán).
 
== Relichión ==
A relichión tradizionaltradicional ye catolica, destacando o santuario de Lorda como zentrocentro de pelegrinaziónpelegrinación relichiosa. En o pasato i abióhabió seguidors d'o [[catarismo]] ey de relichions protestants (ugonoz[[hugonot]]z). Muitos ugonozhugonotz fuyoron ta países protestants curiosament s'establioron en [[Sudafrica]] con os olandeses[[holandeses]].
 
== Historia ==
Línea 49 ⟶ 48:
 
=== Occitans en Aragón ===
BelsBells historiadors ey lingüistas como [[Manuel Alvar]] han parlato d'o papel destacato d'os occitans en a repoblazión[[repoblación aragonesaen Aragón]], en espezialespecial os [[gascons]] ey [[languedozianslanguedocians]]. En [[Chaca]] i abióhabió un bicovico occitán, o [[Burnau]] ("Burgo NueboNuevo"). A poblaziónpoblación occitana tamién estió lumerosa en [[Uesca]] ey [[Zaragoza]]. En o [[Sistema Iberico]] a repoblaziónrepoblación occitana estió important en os lugars d'a ribera ey cuenca d'o [[río Xiloca|Xiloca]].
 
Dimpués d'a repoblaziónrepoblación a inmigrazióninmigración occitana estió costant, ey i abióhabió un periodo d'inmigrazióninmigración dimpués d'a [[Edat Meya]] que coinzidibacoincidiba con as [[Guerras de Relichión de Francia|guerras de relichión]] en [[Francia]].
 
En Aragón bi ha muitos apellitos d'orichen occitán: Guallar (deformazióndeformación de ''Guallart''), [[Morlans]], [[Albiac]], [[Cirac]], Benaque (castellanizazióncastellanización de ''[[Benac]]'', como a mayor parte d'os apellitos que rematan en ''-aque''), [[Les (Alta Garona)|Les]], [[Morlana]], [[Samatan|Samatán]], [[Tolosa]], etzecetra...
 
=== Occitans en Navarra ===
Os occitans partiziporonparticiporon en a repoblazión[[repoblación]] de Navarra, ey a inmigrazióninmigración occitana continó dimpués d'a repoblaziónrepoblación. [[Estella]] fue poblata por occitans ey l'[[occitán zisperinencocisperinenco]] encara se i charraba en o [[sieglo XVI]]. En [[Pamplona]] tamién i ebaheba bicosvicos occitans, en conflitoconflicto con os abitantshabitants natibosnativos, d'o bicovico d'a NabarreríaNavarrería, conflitoconflicto que produzióprodució a [[Guerra d'os Tres Burgos]].
 
[[Categoría:Pueblos latins]]