[[Imachen:3c29107v.jpg|220px|thumb|Una familia en un campamento improbisatoimprovisato en [[Elm Grove]] ([[California]], [[Estatos Unitos]]) debito a la Gran Depresión.]]
A '''Gran Depresión''' u '''CrisisCrisi d'o 29''' prenzipióprencipió en l'añoanyo [[1929]] en [[Estatos Unitos]] con a mayor [[rezesiónrecesión economica]] mundial d'a historia moderna, tanto en profundidat como en duraziónduración. A manca de planificaziónplanificación d'o sistema [[Capitalismo|capitalista]] feba consustanzialconsustancial l'apareixiónaparición de [[CrisisCrisi economica|crisiscrisi]]s ziclicasciclicas: a una fase de puyata d'os pres[[pre]]s, benefiziosbeneficios ey produziónprodución, enla suzedebasucedeba una atra de depresión, con cayita d'os pres ey d'a produziónprodución, que ocasionaban una paranza forzosa. Mientres o [[sieglo XIX]] istas crisis se produzioronproducioron, pero en 1929 a crisiscrisi estió muito más que una frenata a lo sistema. O impautoimpacto estió tan fundo que gosó cambear a situaziónsituación economica mundial, que descansaba en a confianza ilimitata en o [[capitalismo]] liberal.
No bi ha consenso sobre as causas, pero a mayoría d'os autors coinzidencoinciden en afirmar que a crisiscrisi d'o 29 tenió os suyos orichens en a sobreproduziónsobreproducción de mercazías[[mercancía]]s ey en a gran especulaziónespeculación de capitals que carauterizabancaracterizaban a la economia mundial dimpués d'a [[Primera Guerra Mundial]]. S'orichinó inizialmentinicialment en os [[Estatos Unitos d'America]], a partir d'o [[crack d'o 29|crack]] d'a bolsa d'o [[24 d'octubre]] de [[1929]] (o dito ''"[[ChuebesChueves Negro]]"'') en [[Wall Street]].
Dende os [[Estatos Unitos]] s'estendilló a la resta d'o mundo [[capitalismo|capitalista]]. A crisiscrisi prebocóprevocó grans tasas de [[desempleyo]]: catorze millons de presonas en os Estatos Unitos, seis en [[Alemanya]] ey tres en o [[Reino Unito]]. En [[Australia]], a tasa de desempleyo estió encara más gran que en os Estatos Unitos ey o Reino Unito chuntos. S'estima que a zinquenacinquena parti d'a poblaziónpoblación britanica bibibaviviba por debaxodebaixo d'o ran d'a pobreza en a metat d'a decada de 1930.
A eslezióneslección como [[Lista de presidents d'Estatos Unitos|president]] de [[Franklin Delano Roosevelt]] ey o establimiento d'o ''[[New Deal]]'' en [[1932]] marcó lo prenzipioprencipio d'a fin d'a Gran Depresión en os Estatos Unitos. Manimenos, en [[Alemanya]], a desaparizióndesaparición d'o finanziamientofinanciamiento exterior, a prenzipiosprencipios d'os [[añosanyos 1930]], ey l'aumento d'as dificultazdificultatz economicas, fazioronfacioron que apareixieseapareixese o [[nazionalsozialismonacionalsocialismo]] ey que plega-se a lo poder [[Adolf Hitler]], que sustituyó de raso a la [[Republica de Weimar]].
