Diferencia entre revisiones de «Biescas»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Linia 25:
|}}
 
'''Biescas''' ye una villa d'a [[provincia de Uesca]] situata a 875m dencima d'o ran d'o mar en a [[Tierra de Biescas]] en o [[Perineu|Perineu aragonés]]. A villa ye dividita por o río [[Galligo]] en dos vicos[[vico]]s: ''Sant Per'' y ''O Salvador'' que a la suya vegata se divide en ''A Penya'' y ro ''Vico Baixo''. En cada un d'os dos vicos b'ha una ilesia que leva o nombre d'o vico conservando a d'O Salvador un abside romanico. A población ye de bells 1.240 habitants.
 
Historicament as prencipals actividatz d'a villa yeran l'[[agricultura]] y a [[ganadería]], anque hue s'ha convertito en un important centro toristico como a gran parti d'as localidatz d'a [[val de Tena]].
 
==Localidatz d'o municipio==
Hue fan parte d'o municipio de Biescas muitas localidatz que d'antes más tenioron o suyo propio ayuntamiento[[concello]]. O municipio de Biescas ye dibiditodividito en quatre partes a on se troban os lugars y lugarons que lo forman:
* A [[Tierra de Biescas]], s'estendilla a o sud d'a villa y fan parte d'esta os lugars d'[[Orós Alto]], [[Orós Baixo]], [[Oliván]], [[Escuer Alto]], [[Escuer Baixo]] y Biescas.
* O [[Sobremont]] se troba sobre ra Tierra de Biescas, en a compleganza d'o [[barranco d'Arás]], formato por [[Aso de Sobremont]], [[Betés de Sobremont]] y [[Yosa de Sobremont]].
Linia 37:
Tamién fan parte d'o municipio as localidatz d'[[Ainielle]] (en o [[Sobrepuerto]]), [[Barbenuta]], [[Bergusa]], [[Casbas]], [[Espierre]], [[Susín]] y [[Xabierre-Cuarnas]] este zaguer en [[Sarrablo]].
 
D'antes más o [[termin municipal]] yera dibiditodividito en dica seis concellos diferents:
* [[Gavín]]
* [[Piedrafita]] ([[Búbal]] y [[Saqués]])
* [[Oliván]] (Susín, Orós Baixo, Orós Alto y Casbas)
* [[Escuer]]
* [[Aso de Sobremont]] (Yosa y Betés de Sobremont)
* [[Barbenuta]] (Espierre, Ainielle y Bergusa)
 
==Historia==
Linia 50:
En os tiempos d'os romans ya se sabe que i pasaba a calzata romana que'n puyaba dende ''[[Samianigo|Sabiniacum]]'' dica o [[balniario de Pandicosa]]. Más tarde mientres o periodo musulmán Biescas pendeba d'a ciudat de ''Wasqa''.
 
Con a reconquiesta cristiana, entre os anyos [[918]] y [[920]], o territorio estió repoblato y ro conte [[Sancho Galíndez II]] establió ro monesterio de ''Sant Andreu d'o Cercito'' en l'año [[950]], construyitoconstruito por grupos de [[mozarabe]]s que i plegoron dende [[Uesca]].
 
Bi habioron numerosas envasions mientres o [[sieglo XVI]] en a val por parti de [[biarn]]eses [[Luteranismo|luterans]], dirichitos por [[Antonio Pérez]], secretaire d'o rei [[Felipe I d'Aragón|Felipe I]] que ebaheba fuyito ta [[Biarn]], y apoyatos por [[Henrique IV de Francia]]. O [[9 de febrero]] de [[1592]], dimpués d'o incendio d'a villa por os exercitos franceses, acayezióescayeció una batalla en [[Senegüé]], en a [[Tierra de Biescas]], en a cuala os envasors estioron redotatos por tropas i plegatas dende Chaca. Dende allora o puesto d'a batalla se ditz barranco d'os Luterans.
 
En a [[Guerra Civil Espanyola|Guerra Civil]] a villa practicament fue destruyitadestruita igual que atros lugars d'a redolada como [[Orós Alto|Orós]] u [[Gavín]].
 
==Nombre==
Linia 62:
[[Imachen:Iglesia del Salvador (Biescas, Uesca).jpg|thumb|200px|Ilesia d'O Salvador]]
* [[Ilesia de Sant Per de Biescas|Ilesia de Sant Per]], se troba en o vico d'o mesmo nombre y se fazió dencima d'una atra ilesia más antiga d'a que nomás i queda hue o muro septentrional. A suya cripta ye de l'año [[1570]].
* [[Ilesia d'o Salvador de Biescas|Ilesia d'o Salvador]], orichinalment [[Romanico aragonés|romanica]] d'o [[sieglo XII]] se destruyiódestruyó en a [[Guerra Civil Espanyola|Guerra Civil]] y hue nomás s'alza a suya cabecera. Ye situata en o bico d'A Penya.
* [[Museu d'A Torraza]], construyitaconstruita en [[1580]] A Torraza yera o palacio-fuerte d'o infanzón Chuan d'Acín, hue amostra en o museu l'actividat melitar d'a epoca.
* Caseta d'os Carboners, ye situata aintro d'a val de l'Asieso en metat d'a [[selva]] a bells 1.070 metros d'altaria. D'antis más la feban servir os carboners que treballaban en a val.
* [[Ermita de Santa Helena|Ermita]] y dolmen de Santa Helena, se troban os dos en a dentrata a la [[val de l'Asieso]].
Linia 71:
Totas as anyatas se celebra en Biescas a metat d'octubre a ''Feria d'Agüerro''. Actualment ye un d'os actos que más toristas trayen ta Biescas chunto con as fiestas. En a edición de l'anyo 2008 a feria tenió un presupuesto de 92.000€, estando o prencipal evento d'a localidat <ref>{{es}} [http://www.aragonradio.es/index.php/mod.noticias/mem.detalle/idnoticia.24451/relcategoria.1034/idmenu.36/chk.c99a19400f0450bff03ab48e769f7e82.html Noticia d'a Feria en Aragón TV]</ref>
 
Tradicionalment yera una feria ganadera, pero actualment se reyalizanrealizan antimás de presetspresents de bistiar, benda de produtos artesanals, esposicions de micolochía y actuacions mosicals. Se divide en dos partes prencipalment, o pavellón d'a zona esportiba "Fernando Escartín Coti" a on se troban os puestos de produtos artesanals y as cletas con o bistiar que se troban chunto a o "Parque d'a Conchada". En o tradicional preset de bistiar destacan as razas montanyesas de [[uella]]s (como a [[churra tensina]] tipica d'a val, a [[rasa aragonesa]], l'ansotana, a xisqueta, a lacha, a navarra, a castillonaise, l'aure-campan, a baregeoise, l'aranesa, a ripollesa u a rouge de Rousillon), [[caballo]]s y [[mula]]s (como a mula u o [[macho perinenco]]), [[craba|crapas]] y [[baca]]s.
 
Entre os alimentos artesanals que se venden en a feria destacan cada vegata más en os zaguers anyos o paté y más que más o [[queso]]. En a edición de [[2008]] os vesitants mercoron más de 5 toneladas de queso<ref>{{es}} [http://www.pirineodigital.com/2008/noticias/9-septiembre/17/feria-biescas.htm Queso en a feria de Biescas]</ref>. En a feria se dan premios a os millors espositors de quesos, plegatos de totas as vals vecinas, prencipalment de [[Val de l'Aragón|l'Aragón]], [[Val de Roncal|Roncal]] y d'as vals [[Occitania|occitanas]] y tamién de [[Catalunya]] y [[País Vasco]]. A feria fa parti d'o ''Rete de Ferias de Queso d'Espanya'' chunto con atras ferias aragonesas, catalanas, vascas, navarras y francesas.
Linia 221:
==Fiestas==
*De ro [[14 d'agosto|14]] a o [[18 d'agosto]], fiestas patronals en honor a [[Sant Roque]] y [[Santa Helena]]
*O [[13 de chunio]], en honor a Sant Antón de Padua se reyalizarealiza una romería a l'[[ermita de Santa Helena]].
*O tercer cabo de semana d'octubre, se fa a tradicional feria ganadera hue Feria d'Agüerro.