Diferencia entre revisiones de «Sefarditas»

Contenido eliminado Contenido añadido
EmausBot (descutir | contrebucions)
m r2.6.4) (Robot Modificato: ku:Sefardî
Linia 26:
== Luenga ==
{{Articlo principal|chodigoespanyol}}
Os chodigos d'[[Al-Andalus]] enantes d'a [[reconquiesta]] parlaban arabe, pero en os primers sieglos de dominio musulmán conservaban o romanz autoctono [[idioma mozarabe|mozarabe]]. En a [[Marca Superior]] tenemos o testimomio d'[[Ibn Chabirol]] (1021-1070) que diz que a metat charraba en romanz (''bi l-rumiyyal'') y l'atra metat en arabe, y retraye a los chodigos de Zaragoza que uns charren ''idumeu'' (romanz) y atros ''kedar'' (arabe) y no parlen [[idioma hebreu|hebreu]]<ref>[[Leopoldo Peñarroja Torrejón]] ''Romance nativo del valle del Ebro y de la Frontera Superior de Al-Ándalus''. Aragón en la Edad Media XX, 2008 </ref>.
Enantes d'a expulsión parlaban os romances d'as rechions d'orichen, y por eixemplo existe a teoría que en [[Aragón]] y [[Ribera Navarra]] charraban un [[chodigoaragonés]] (en realidat os textos meyevals d'as comunidatz de [[Tudela]] y [[Tarazona]] amuestran que yera o mesmo luengache que o d'os cristians pero con lexico asociato a la vida d'os chodigos). En as primeras anyatas dimpués d'a expulsión os chodigos sefardís de diferents zonas se manteneban en [[vicos]] u carreras deseparatas con [[sinoga]]s propias en ciudatz on s'heban establito como [[Salonica]] y como deciban os viachers que i pasaban yera posible sentir "totz os accentos d'Espanya". Con o tiempo os diferents romances d'as zonas d'orichen d'os sefardís converchioron en un luengache de base castellana, o [[chodigoespanyol]]. Se sabe que o chodigoespanyol de [[Salonica]] teneba [[aragonesismo (lingüistica)|aragonesismos]] y que conserbaban a f- inicial en cuenta d'aspirar-la <ref name="Editorial Gredos 1981">[[Rafael Lapesa]]. "HISTORIA DE LA LENGUA ESPAÑOLA". Editorial Gredos. (1981)</ref>, y talment d'a parla sefardí d'atras localidatz balcanicas, o mesmo se'n podría decir. Os sefardís que proveniban de [[Portugal]] manimenos mantenioron o [[chodigo-portugués]].
 
EnantesEn os reinos cristians y chusto enantes d'a expulsión parlaban os romances d'as rechions d'orichen, y por eixemplo existe a teoría que en [[Aragón]] y [[Ribera Navarra]] charraban un [[chodigoaragonés]] (en realidat os textos meyevals d'as comunidatz de [[Tudela]] y [[Tarazona]] amuestran que yera o mesmo luengache que o d'os cristians pero con lexico asociato a la vida d'os chodigos). En as primeras anyatas dimpués d'a expulsión os chodigos sefardís de diferents zonas se manteneban en [[vicos]] u carreras deseparatas con [[sinoga]]s propias en ciudatz on s'heban establito como [[Salonica]] y como deciban os viachers que i pasaban yera posible sentir "totz os accentos d'Espanya". Con o tiempo os diferents romances d'as zonas d'orichen d'os sefardís converchioron en un luengache de base castellana, o [[chodigoespanyol]]. Se sabe que o chodigoespanyol de [[Salonica]] teneba [[aragonesismo (lingüistica)|aragonesismos]] y que conserbaban a f- inicial en cuenta d'aspirar-la <ref name="Editorial Gredos 1981">[[Rafael Lapesa]]. "HISTORIA DE LA LENGUA ESPAÑOLA". Editorial Gredos. (1981)</ref>, y talment d'a parla sefardí d'atras localidatz balcanicas, o mesmo se'n podría decir. Os sefardís que proveniban de [[Portugal]] manimenos mantenioron o [[chodigo-portugués]].
 
Con o tiempo os diferents romances d'as zonas d'orichen d'os sefardís converchioron en un luengache de base castellana, o [[chodigoespanyol]]. Se sabe que o chodigoespanyol de [[Salonica]] teneba [[aragonesismo (lingüistica)|aragonesismos]] y que conserbaban a f- inicial en cuenta d'aspirar-la <ref name="Editorial Gredos 1981">[[Rafael Lapesa]]. "HISTORIA DE LA LENGUA ESPAÑOLA". Editorial Gredos. (1981)</ref>, y talment d'a parla sefardí d'atras localidatz balcanicas, o mesmo se'n podría decir. Os sefardís que proveniban de [[Portugal]] manimenos mantenioron o [[chodigo-portugués]].
 
Os sefardís que s'establioron en [[Francia]] en o [[sieglo XIX]] prenioron a [[Idioma francés|luenga francesa]], mientres os sefardís d'os países musulmans y costas d'a [[Mar d'o Norte]] seguiban mantenendo o chodigoespanyol. En o sieglo XX as [[mortalera (delito)|mortalera]]s d'a [[Segunda Guerra Mundial]], a emigración ta [[Israel]] y atros factors han feito que o chodigoespanyol siga un luengache en camín de desapareixer.