Diferencia entre revisiones de «Equus hemionus»

O '''somer salbachesalvache asiatico''' u tamién '''onagre''' u '''emiónhemión''' (''Equus hemionus'' <small>([[Peter Simon Pallas|Pallas]], [[1775]])</small>) ye un [[equido]] salbache d'as [[estepa]]s ey montañasmontanyas d'[[Asia]], pareixito d'un [[pollín]] domestico, pero con a cabeza ey las midas corporals més grans que no éste. Dica lo [[sieglo XVIII]] tenió una destribuzióndistribución praticamentpracticament uniforme que s'estendebaextendeba de [[Rusia]] ey [[Anatolia]] dica [[Manchuria]], pero actualment se troba restrinchito en cualquesqualques zonas nisolatas de tota ixa rechión que enantes teneba. "''EmiónHemión''" ey "''Onagre''" son parolas que demanan d'o [[Idioma griego|griego]], ey significan "meyo-somer" ey "somer salbachesalvache" respeutibamentrespectibament.

Os onagres se destinguen tamién d'os [[somero salbachesalvache africano|somers salbacherossalvachers africanos]] perque les faltan as rayetas d'as patas, ey perque tienen o pelo rizato, como lanas. La color ey lo filar d'o pelo baila d'o blanco amarillenco ta lo negro cuasiquasi, mes que lo leyonatoleonato se beyeveye més a sobén. Son animals muit rapedos, que pueden correr a belozidazvelocidatz dica t'alto d'os 70 Km/h quan les cal de pretar-ne, anque més usual ye de veyer-los correr més poco a poco. Como podría pensar-se, os onagres campan per usual a man d'as [[badina|basas]] que se troban en o suyo meyo natural, d'á on que no en marchan si no que dengún no les fa d'escapar. As cuadriellasquadriellas d'estes animals tienen de líder un masclo més dominant que no los altros, que ye la un con o dreito d'aparellar-se as fembras, ey qui ha de concarar ey fer fuera toztotz os masclos ribalsrivals.

==SubespeziesSubespecies==

Per a grandaria d'a suya destribuzióndistribución, l'onagre formó poblazionspoblacions per toztotz os puestos per a on que pasaba en estenderextender-se, poblazionspoblacions que con as chenerazionscheneracions han dato més que més nuebasnuevas sozespeziessubespecies, diferenziatasdiferenciatas d'as orichinals, que encara tenioron més razons ta espeziarespeciar-se quan se fueron quedando nisolatas per mans d'a desaparizióndesaparición d'os suyos concheners de muitas d'as rechions intermeyas. As sozespeziessubespecies atualsactuals tienen prou diferenziasdiferencias exteriors que en prou casos se n'ha propuesto que cal adscribir-las en [[espezieespecie]]s nuebasnuevas. GüeiHuei no s'ha feito encara ixo ey lo consenso ye de considerar-las només que subespeziessubespecies adintro d'a mesma espezieespecie ''Equus hemionus'', con un total de seis:

*l'Onagre persapersán (''Equus hemionus onager'') qui dica lo [[sieglo XIX]] yera la més estensaextensa, pero que güeihuei no para si que en belsbells puestos d'[[Uzbekistán]] ey [[Irán]]. Tien as lanas marrons e la [[crinera]] fusca.

*O somer salbachesalvache indio (''Equus hemionus khur'') que en dizendicen tamién «''Khur''» u «''Ghorkar''», de pelo [[tordo (pelache)|grisenco]], que se troba en buen periglo d'estinziónextinción en [[Pakistán]] ey nordueste d'a [[India]].

*O somer salbachesalvache siriosirián (''Equus hemionus hemippus'') que teneba una destribuzióndestribución prou gran en [[Orient meyo|Orient prosimoproximo]] ey [[ArabiaPeninsula SaudíArabica|Arabia]] dica lo [[sieglo XVIII]], pero que declinó a escape en a siguient zenturiacenturia. O zaguer eixemplar lo cazoron en [[1927]].

*O somer salbachesalvache d'Anatolia (''Equus hemionus anatoliensis'') que estió destribuito per [[Asia Menor]] ey las rechions colindants. Estió la primera subespeziesubespecie d'estinchir-se, arredol d'o [[1700]].

*O «kiang» (''Equus hemionus kiang'') que ye la sozespeziesubespecie que més a sobén se separa d'as altras e que se pretende d'adscribir en una espezieespecie nuebanueva. Ye un [[somer]] de pelo fusco que abitahabita a grans altueras en o [[Tibet]], a sobén en puestos a on que no i puet abitarhabitar garra altro [[ungulato]]. Ye la sozespeziesubespecie millor destribuita, pos bibevive dende lo norte de [[Pakistán]] ey [[India]] dica las montañasmontanyas de [[Nepal]] ey l'ueste de [[China]].

*O «kulan» (''Equus hemionus kulan'') que tiene un piet en a puerta d'a estinziónestinción perque només sobrebibesobrevive en parques zoolochicos ey reserbasreservas de [[Turkmenistán]]. Ye seguramentde seguro a subespeziesubespecie encara bibaviva més graument menazata d'estinziónestinción.

*O kulan d'o disierto de Gobi (''Equus hemionus luteus'') qui chunto con o somer salbachesalvache de Mongolia u «''Chigetai''» abitahabita las rechions més deserticas de [[Mongolia]].

*O somer salbachesalvache de Mongolia u «''Chigetai''» (''Equus hemionus hemionus'') que se troba en [[Mongolia]] en chunto con o «''kiang''» ye la sozespeziesubespecie més abundant.

Imachen:Dschiggetai.jpg|IlustraziónIlustración d'''Equus hemionus luteus''