Diferencia entre revisiones de «Castiello de Boltanya»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 1:
{{Grafía_87}}
{{Infobox edificio
| nombre = Castiello de BoltañaBoltanya
| nombre nativo =
| imachen = [[Imachen:Boltanya_-_Castiello_en_o_cinglo.jpg|250px]]
| descripción = Ambista d'o castiello de BoltañaBoltanya dende lo barranco de CañimarsCanyimars
| situación = [[Imachen:Flag of Aragon.svg|22px|border]] [[BoltañaBoltanya]], [[provincia de Uesca|Uesca]], [[Aragón]]
| construcción = sieglo VIII
| estilo = IspanoHispano-musulmán
| función = EsfensibaEsfensiva
}}
 
O '''Castiello de BoltañaBoltanya''', localment dito «''castiel''»<ref>Esta ye una forma local d'a parola «''castiello''», con perduga d'a [[bocalvocal final atona|-o final atona]], güeihuei decumentata só que en a comarca de [[Sobrarbe]], antigament tamién en a [[BalVal de l'Ebro]] ey [[Comunidat de Teruel]].</ref>, conoixito tamién como '''''Castiello d'os Condes de Sobrarbe''''', anque este zaguer nombre no ye espezificamentespecificament corretocorrecto, perque mai no estió lo puesto a on que residisen os siñorssinyors d'o [[Condato de Sobrarbe]].
 
A [[fortaleza]] la construyoron os [[Al-Andalus|musulmans]] en a zona meya d'o que agora ye la comarca de [[Sobrarbe]] ta desfensar a [[ballevalle de l'Ara]] contra d'os cristians en a [[Marca Hispanica]], d'antes que no se i escomenzás a [[reconquiesta]]. Estió un bastión de grant importanziaimportancia per a suya ubicaziónubicación estratechica ey per elebarelevar-se en mónmont d'a villa de [[BoltañaBoltanya]], que s'estendeba en as garras d'ixe montemont dende tiempos d'os [[Imperio romano|romans]].
 
D'a epoca d'o domeniodominio musulmán sense'n sabe poquetas cosas a demés que os califas de l'[[Al-Ándalus]] teneban conoixenziaconoixencia d'este castiello ey le guardaban intrés en a desfensa d'esta par d'as mugas[[muga]]s, motibomotivo ta que lo califa [[Abderramán III]] no bulcase la confanza suya si que en [[Amrus ibn Muhammad]] ta triar-lo ta que el gubernase. Más que no conoixer-se bien, a reconquiesta d'a plaza de BoltañaBoltanya encara ye un misterio, pero se ye puesto saber que en l'añoanyo [[941]] lo [[Reino de Navarra|rei de Pamplona]] [[GarzíaGarcía Sanchez I]] ya se feba contar a villa ey castiello d'entre las suyas posesions en o Sobrarbe.
 
En o sieglo siguient, baixo lo reinato de [[Sancho GarzésGarcés III de Navarra|Sancho ''lo Grant'']], o gubierno d'a plaza de BoltañaBoltanya el desempeñódesempenyó lo sobrino d'o rei mesmo, [[Ximeno Garzés|Eiximeno GarzésGarcés]], dende [[1028]] dica [[1031]], ey dimpuesas per [[Sancho Galindiz]] dende [[1036]] dica [[1080]] en reinando ya [[Remiro I d'Aragón]]. Estes datos fan d'ir una imachen de como yera de prenzipalprencipal a villa ey castiello de BoltañaBoltanya en aquels primers añosanyos d'a reconquiesta en o [[Condato de Sobrarbe]].
 
[[Imachen:Castiello_de_Boltanya_-_Torre_de_l'homenache.jpg|thumb|200px|A torre hexagonal d'o castiello de BoltañaBoltanya ye carateristica.]]
 
Dentrato ya lo [[sieglo XII]], fendo comparanzas con l'anterior, BoltañaBoltanya pierde importanziaimportancia a faborfavor de [[l'Aínsa]], de maniera espezialmentespecialment asentuata dimpués que [[Alifonso I d'Aragón|Alifonso I ''lo Bataller'']] le i dase una conzesiónconcesión de fuer ey ''[[carta Puebla]]'' a la villa d'a ZincaCinca, tot ixo en l'añoanyo [[1024]]. Os sieglos posteriors abríanhabrían de veyer a reduziónredución d'os prebilechios[[privilechio]]s municipals de BoltañaBoltanya dica tornar-se una [[aldeya]] en termins churidicos en chos de l'Aínsa, sin de garra fuers u dreitos municipals.
 
No ye dica [[1430]] que [[Chuan de Bardaixí]] obteneriba lo tetulo de [[SeñoríaSenyoría de BoltañaBoltanya|siñoratosinyorato de BoltañaBoltanya]], on que la fuerta oposiziónoposición que i fayoron os [[infanzón|infanzons]] que en a villa i bebibanveviban forzoron a lo qui alabezalavez yera rei, [[Alifonso V d'Aragón|Alifonso V d'Aragón ''lo Magnanimo'']], que rebocaserevocase la conzesiónconcesión de fuers ta la villa, en tornando-se totas las potestazpotestatz que ésta u garra d'os suyos siñorssinyors podesen tener a las mans d'o monarca.
 
==Nota de lecsicolexico==
{{listaref}}
 
[[Categoría:Biens d'Intrés Cultural d'Aragón]]
[[Categoría:Castiellos ded'o UescaSobrarbe|Boltana]]
[[Categoría:Historia d'Aragón]]
[[Categoría:Sobrarbe]]