Diferencia entre revisiones de «Biera»

Contenido eliminado Contenido añadido
m r2.7.1) (Robot Adhibito: ne:बियर
→‎Etimolochía: http://ibdigital.uib.cat/greenstone/collect/premsaForanaMallorca/index/assoc/HASHe849/8325a4d9.dir/doc.pdf
Linia 7:
 
== Etimolochía ==
En aragonés tenemos a denominación antiga de ''cervesa'' y as actuals ''cerveza'' (cheneral), ''biera'' ([[aragonés tensino|tensín]]) y ''cervesa'' ([[aragonés benasqués|benasqués]], pronunciato ''serbesa''). A historia d'estas denominacions se relaciona con cambeos en a receta, con a desaparición y a reintroducción d'o suyo consumo, y con os diferents orichens d'esta reintroducción.
O nombre ''cerveza'' que ye o más emplegato en l'[[Idioma aragonés|aragonés]] viene, como en muitas [[luengas romanicas]], d'o [[idioma galo|galo]] a traviés d'o [[latín]] ''cerevĭsĭa'', a on teneba o mesmo significato. En "[[La Flor de las Ystorias d'Orient]]" ye ''cervesa'':
 
O feito que en idiomas [[luengas ibero-romances|ibero-romances]] dende o [[idioma portugués|portugués]] dica l'[[idioma aragonés|aragonés]] y dica o [[idioma catalán|catalán]] se faigan servir derivatos d'o [[idioma galo|galo]] ''cerevĭsĭa'' y en atros idiomas latins faigan servir derivatos de l'[[idioma alemán|alemán]] ''bier'', ''bior'' ye porque en bells países heba desapareixito o construmbre de beber-ne enantes d'a [[baixa Edat Meya]], quan en os países on encara se'n bebeba se yera producindo un cambeo en a traza de fabricar este producto que orichinió una nueva denominación. En os países d'o sud on se podeba cautivar a [[vinya]] se consumiba preferentment [[vin]] y o consumo d'a biera yera propio de países d'o norte y este d'Europa on yera més fácil cautivar l'[[ordio]] que a vinya.
 
Dende o [[sieglo XIV]] en países d'o norte y centro d'Europa yera cheneralizando-se l'uso como aromatizant d'a cerveza d'o ''[[Humulus lupulus]]''. Os [[monches]] que fabricaban l'antiga ''cerevĭsĭa'' se resistiban a fer servir esta hierba dicindo que yera dolenta y diabolica dica que a nueva receta s'imposó y con a nueva receta a denominación d'o nuevo producto como ''Beer'', ''Bière'', ''Bier'', ''Piwo'', ecetra. L'antigo producto remató desapareixendo, y tamién a parola que lo designaba. D'esta traza os derivatos de ''cerevĭsĭa'' se troban on desapareixió pronto o consumo d'a cerveza <ref> ''Arribada del cristianisme: Professionalització. Guerra entre monjos i elaboradors laics'' L'Estel, 15 de chinero de 2003 [http://ibdigital.uib.cat/greenstone/collect/premsaForanaMallorca/index/assoc/HASHe849/8325a4d9.dir/doc.pdf]<ref>, consumo que se considera que fue reintrodueito en a [[Peninsula Iberica]] por [[Carlos I d'Aragón|Carlos I]] dende [[Alemanya]].
 
Bi ha pocas mencions a la "biera" en [[aragonés meyeval]]. En "[[La Flor de las Ystorias d'Orient]]" ye ''cervesa'':
{{cita|El Regno de turq(ue)sten afruenta deues orient co(n) el regno de tarssia deues occ'ide(n)t con el Regno de perssia deues septrentrio(n) conel
Regno de corasine deues mig iour se estende entro ha vna cabec'a de vn desierto de India en aq(ue)ll Regno ha pocas bue(n)as ciudades mas hay grandes planuras et hay buenas pasturas aquella gent quasi son todos pastures et habitan en tiendas et en tales cosas q(ue) liugerament las porte(n) de vn lugar en otro la mayor çiudat de aq(ue)sti Regno ha nombre Octerar. En aquella t(ier)ra non se faze forment ni ordio sino poco [[millo|miio]] et aroz manian uino non han pont '''mas beuen ceruesa et otros beurages''' et aq(ue)lla gent de aq(ue)lla tierra son clamados turic q(ua)si todos son instruydos e(n) los falsos enssenyame(n)tes dela ley de mahomet et algunos ay que ni tienen ni ley ni fe aquestos non letras de si mismos antes husan delas letras arabigas por las ciudades et por los castiellos.}}
Línea 13 ⟶ 19:
Tamién en o [[Libro d'as Marabillas d'o Mundo]] ye ''cervesa'':
{{cita|Et deu(er)s septe(n)t(r)ion ata el Regno de [[Khorezm|corasme]] / En esta t(ier)ra de [[Turquestén|turq(ue)sten]] ay pocas de bue(n)as cibdades la mellor cibdat deste Regno ha no[(m)]bre actorar / el y a grandes pasturages & pocos t(r)igos / Et por esto son eillos pastores & jazen en tiendas & beue(n) '''ceruessa''' fecha de [[millo]] / Et de pues entaca es el Regno de corasme q(u)i es bue(n)a t(ier)ra & planturosa sin [[vin]]o }}
 
L'aragonés actual debe prener a parola cheneral ''cerveza'' secundariament dende o castellán, (en o sieglo XIX no bi heba guaire constumbre de beber-ne y se consumiba sobre tot [[vin]]). Esta parola presenta una rematanza como as parolas con sufixo [[-sufixo -eza|-eza]] que tienen orichen en a terminación latina ''-ITIA'' y no en ''-ISIA'' como ''cerevisia''.
 
Manimenos tamién s'emplega en l'aragonés [[tensino]] y en aragonés estándar a parabra ''biera'' ta decir a ista bebita, parabra con etimolochía [[luengas chermanicas|chermanica]] que proviene de ''bier'' a traviés d'o [[idioma occitán|occitán]] [[gascón]].