Diferencia entre revisiones de «Nogais»

Contenido eliminado Contenido añadido
m r2.7.1) (Robot Adhibito: cv:Ногайсем
Sin resumen de edición
Linia 1:
:''Iste articho ye sobre un pueblo turqués d'Asia y Europa; ta atros usos, se veiga '''[[Nogais (desambigazióndesambigación)]]'''''.
{{Grafía_87}}
:''Iste articho ye sobre un pueblo turqués d'Asia y Europa; ta atros usos, se veiga '''[[Nogais (desambigazión)]]'''''.
{{pueblo
|bandera = [[Imachen:Flag of the Nogai people.png|150px|Bandera d'os Nogais]]
Línea 13 ⟶ 12:
|rechión3 = [[Imachen:Flag of Jordan.svg|22px|border]] [[Chordania]]
|pob3 = 50.000
|idiomas = [[Idioma nogai|Nogai]], [[Idioma ruso|ruso]] ey [[Idioma turco|turco]]
|relichión = [[Islam]]
|relazionatos = [[Pueblos turqueses]]
}}
Os '''nogais''' son un conchunto de comunidazcomunidatz cheograficament deseparatas que bi ha a lo norte d'o [[Caucaso]], en [[BaxquiriaBaixquiria]], en [[Ucraína]], en [[Rumanía]] ey [[Bulgaria]] deszendientsdescendients d'a gran Orda[[Horda Nogai]] que i abióhabió entre os Urals y a [[Mar Caspia]]. Charran una luenga turquesa propia ey son musulmans sunnitas seguidors d'a escuela [[Hanafí]].
 
== Luenga ==
A luenga d'os nogais ye pareixita a lo [[idioma cazaco|cazaco]]. Bi ha dos dialeutosdialectos prenzipalsprencipals, o nogai blanco u ''aq nogai'' d'o Kubán y o nogai negro u ''kara nogai'' en [[Daguestán]]. Diferent d'os dos ye o ''achiqulaq nogai'' de [[Chechenia-InguxetiaInguixetia]]. A luenga escrita combina os dos primers dialeutosdialectos ey fue establita a fins d'os añosanyos 20 d'o sieglo XX, s'escribiba en alfabeto latín dica 1938, quan prenioron o zirilicocirilico.
 
== Historia ==
Prenen nombre de [[Nogai CanKhan]], un líder mongol que encara que no estió rei, autuóactuó como rei d'a [[OrdaHorda d'Oro]] dica que representó un periglo pa o cankhan ereuhereu.
 
A gran [[OrdaHorda Nogai]] estió una entidat politica nomada d'os sieglos XV ey XVI que amanixióamaneixió como consecuenziaconseqüencia d'a dibisióndivisión d'a [[OrdaHorda d'Oro]]. En tiempos d'a caita de Cazán[[Kazán]] en mans d'os rusos a OrdaHorda Nogai yera a fuerza melitar més poderosa d'[[Europa Oriental]], capaz de mobilizarmovilizar 100.000 [[chinet|chinez]]z. En tiempos d'a espansiónexpansión d'o [[Imperio Ruso]] se dibidiódividió en dos fazionsfaccions, a "ordahorda mayor" (''carakara'') yera prorrusa, a "ordahorda menor" (''aq'') quedó baixo a [[influencia politica|influencia]] d'o [[CanatoKhanato de Crimeya]] y emigroron establindo-se en o sud de [[Besarabia]] ([[Buchac]]) ey [[Yedisán]] (sudueste d'[[Ucraina]]).
 
En o [[sieglo XVIII]], os rusos consiguioron que os nogais se posasen d'a suya parte y esto lis permitió de conquerir Crimeya, o zaguer canatokhanato tartre que se resistiba a desapareixer en Europa. SindembargoManimenos tiempo dimpués os rusos fazioronfacioron que os nogais dixasendeixasen Buchac tresladando-los ta atras zonas como [[Kubán]] ey sustituindo-los por cristians de diferents nazionalidaznazionalidatz, ([[Bulgaros]], [[Gagauzes]], etzecetra...).
 
En [[1888]] muitos nogais emigroron ta o Imperio Otomán, establindo-sen en [[Dobrucha]] (en muitos censos bulgaros ey rumans os nogais son incluitos chunto a os [[tartres de Crimeya]] baixo a categoría de [[tartres]]), u en [[Anatolia]].
 
== Bibliografía ==
*[[Amiram Gonen]] ''DICCIONARIO DE LOS PUEBLOS DEL MUNDO''. 1996 Anaya&Mario Muchnik.
*[[Felipe Fernández-Armesto]]. ''LOS HIJOS DE ZEUS. PUEBLOS, ETNIAS Y CULTURAS DE EUROPA''. 1996 Grijalbo.
 
[[Categoría:Pueblos turqueses]]