Diferencia entre revisiones de «Arte romanico»

Contenido eliminado Contenido añadido
EmausBot (descutir | contrebucions)
m r2.6.4) (Robot Modificato: la:Ars Romanica
Sin resumen de edición
Linia 1:
[[Imachen:San Pedro de Larrede.jpg|thumb|right|250px|A Ilesia de '''SanSant PietroPer de Larrede''', en o [[Sarrablo]] aragonés(Alto Aragón). Un eixemplo de templo [[romanico aragonés]].]]
{{Grafía_87}}
[[Imachen:San Pedro de Larrede.jpg|thumb|right|250px|A Ilesia de '''San Pietro de Larrede''', en o [[Sarrablo]] aragonés. Un eixemplo de templo [[romanico aragonés]].]]
 
L''''arte romanico''' estió o estilo predominant en [[Europa]] durant d'os sieglos [[sieglo XI|XI]], [[sieglo XII|XII]] ey parti d'o [[sieglo XIII|XIII]].
 
L''''arte romanico''' estió l'arte [[cristianismo|cristián]], como agrupaziónagrupación de belsbells estilos diferents que ebanheban estau emplegaus a l'[[edáedat meya|alta edat meya]] (romans, prerromans, bizantins[[Arte bizantín|bizantin]]s, chermanicos, arabes...), que plegó a unificar belasbellas trazas comuns a totas as suyas manifestazionsmanifestacions. No estió pas producto d'una evolución local u binculadavinclada clarament ta una nazionalidatnacionalidat concreta, si que se produzióprodució arredol de belsbells países, como [[Francia]], [[Alemania]], [[Italia]] u [[Espanya]]. En cadagún d'istos paises apareixió con matizesmatices propios, pero en toztotz elsells se i manifestaban trazas comuns que fan d'o romanico o primer estilo artistico internacional d'ambito europeu.
 
Dica o [[sieglo VIII]], bellas fitas historicas faziónfación posible que s'estendillaseextendillase un esbiellamientoesviellamiento d'a cultura europeya: A puyada entaa olo trono[[cadiera reyal|trono]] d'os [[Capetos]] en [[Francia]], a consolidaziónconsolidación d'o cristianismo, l'enzetamientoencomienzo d'a [[reconquestareconquiesta]] en a [[Peninsula Iberica]], ey fundamentalment, a naxenzianaixencia d'as [[luengas romanzesromances]] arredol d'o bielloviello [[imperioImperio románRomán]], son as fitas que marcón iste surtimiento.
 
[[Imachen:Catalonia-Campanar catedral de Vic, Osona.jpg|thumb|right|175px|O campanal d'a '''catedralseu de [[Vic]]''' (en a [[comarcas de Catalunya|comarca]] d'[[Osona]], [[Catalunya]]) ye uno d'os más claros eixemplos d'o [[romanico catalán]].]]
 
Sindembargo, o estilo artistico no puede considerar-se coderéncoderent dica arredol de l'añadaanyo [[1000]], quan una corrient d'expansionismo cultural, y prou acomboyau d'una bonanza economica, fizo d'as soziedazsociedatz europeyas occidentals puestos d'ebulliziónebullición cultural, ey una creximientocreiximiento demografico prou important obligó a xarticar nuebasnuevas tierras nuebasnuevas ta l'agricultura, menó t'a produziónprodución de grans eszedentsescedents de produziónproducción que lebabanlevaban ent'a obridura de biellosviellos camins comerzialscomercials arredol d'o [[Europa|continent europeu]], o que portaba asoziadaasociada a ubridura de camins de pelegrinaziónpelegrinación ey comunicazióncomunicación cultural. En ixas embueltasenvueltas, pues, tota Europa se trobaba inmersacapuzata en una fiebre de construziónconstrucción; yera a orahora an que s'ebaheba pronunziau un nuebonuevo estilo de construziónconstrucción: o Romanico.
 
[[Imachen:Leyre portico.jpg|thumb|right|175px|O portico d'o '''[[Monesterio de Leyre]]''', a [[Navarra]].]]
 
O termin '''romanico''', como bocablevocable que fa referencia ta l'estilo artistico, estiófue emplegau por primera begadavegada en [[1820]] por [[De Grabille]], encluyendoincluindo en iste termin tot l'arte que se i feba antis de l'[[Arte GóticoGotico|arte gotico]], dica a caita de l'[[imperioImperio román]]Román d'oczidentOccident]], por analochía con o termin "[[luengas romanzesromances|luengas románicasromanicas]]"; asinas, l'arte romanico sustituye l'arte antigo d'a mesma manera que as luengas romanzesromances sustituyioronsustituyoron o [[latín]].
 
Posteriorment, l'azepziónacepción d'o termin romanico se restrinchió ta l'arte que se feba en [[Europa]] oczidentaloccidental en os sieglos [[sieglo XI|XI]] ey [[sieglo XII|XII]], encara que güehue bi ha belasbellas discrepanziasdiscrepancias arredol d'a exautitutexactitut de l'espazioespacio ey d'os tiempos que cubrió iste estilo.
 
[[Imachen:San Martín de Elines.jpg|thumb|right|220px|A colechiata de '''SanSant Martín d'Elines''', en [[Cantabria]].]]
 
T'a definizióndefinición d'iste estilo arquiteutonicoarquitectonico, ye fundamental a reforma que faziófació a orden monacal [[Orden cluniazensecluniacense|cluniazensecluniacense]], como resultau d'una rebisiónrevisión en profundidat d'as órdens [[beneditinasbenedictinas]]. O [[monesterio de CluñegoClunyego]], en [[Francia]], establiu en [[930]], esdebenióesdevenió en ista epoca o más gran difusor d'ista reforma, fendo-ne una gran expansión y conseguindo que a trabiéstraviés d'os suyos monesterios l'arte romanico se difundise por tota l'Europa cristiana.
 
[[Imachen:Villanuevania.jpg|thumb|right|180px|''CaneziellosCaneciellos'' en a ilesia de '''SanSant Chuan BatistaBaptista''', de Villanueva de la Nía, [[Cantabria]].]]
 
Antes que [[Monesterio de CluñegoClunyego|CluñegoClunyego]] no capitalizase o estendillamientoextendillamiento d'o romanico, ya s'ebaheba desembolicau en a rechión italiana de Como, igual como en os [[Pirinés|Perineus]] espanyols ey franceses, o que s'ha clamau '''[[Primer Romanico]]''', espezialmentespecialment en o Perineu [[Catalunya|catalán]] (provincias como [[Provincia de Lleida|Lleida]] u [[Provincia de Chirona|Chirona]]) ey [[Aragón|aragonés]], an se bi troban muitos eixemplos (fundamentalment en [[Provincia de Uesca|Uesca]]) de construzionsconstruccions d'iste sub-estilo carauteristicocaracteristico.
Os mayestros de Como, con os suyos apariellos de [[madonería]], a estrutura d'una naonau con as suyas populars "bandas lombardas", igual como as primeras [[BueltaVuelta de canón|bueltasvueltas de canón]] d'as ilesias aragonesas ey catalanas, posaron as bases ta un rico desembolique de l'arquiteuturaarquitectura romanica:
 
* Piedra escuairada.
 
* Cabezeras de semitambor, garlanadas con arquezarquetz ey bandas ritmicament disposadas.
 
* Templos cubilláuscubillaus por [[bueltavuelta de canón|bueltasvueltas de canón]] ey forno.
 
* Naus amplas y alzatas, en comparanza con os antigos edifiziosedificios prerromanicos.
 
* Pilonas como suporte.
 
* Escasa o denguna figuraziónfiguración escultorica.
 
A epoca dorada d'o estilo, por a suya calidat ey firmeza, s'estendillóextendilló t'a zaguera metat d'o [[sieglo XI]] ey a primera d'o [[sieglo XII]], plegau dende [[Francia]] ey transmeso fundamentalménfundamentalment a las comarcas que trescruza o [[Camín de SanSant Chaime]].
As caracteristicas d'iste tiempo estioron:
 
Línea 48 ⟶ 47:
* Finestras muito labradas.
 
* CaneziellosCaneciellos.
 
AutualménActualment, belúns d'os millors eixemplos d'arquiteuturaarquitectura romanica a gran escala se troban en [[Castiella y Leyón]]. Istos son:
 
* A ziudat[[ciudat]] de [[Zamora]], con más de 40 monimentosmolimentos romanicos.
 
* Os zentroscentros romanicos d'o norte de [[Provincia de Burgos|Burgos]] ey [[Provincia de PalenziaPalencia|PalenziaPalencia]].
 
== Veyer tamién ==
Línea 63 ⟶ 62:
== Enrastres d'interés ==
* {{es}} [http://www.romanes.com/index_es.html Romanes.com, L'arte romanico en Francia], (en [[idioma castellán|castellán]] u [[idioma francés|francés]]).
* {{es}} [http://www.arteguias.com/arquitectura.htm L'arquiteuturaarquitectura romanica].
* {{es}} [http://www.romanicoennavarra.info/ O romanico de Navarra].
* {{es}} [http://www.romanicoaragones.com/ Romanico Aragonés.com].
* {{es}} [http://www.tinet.org/~espada/arra/ l'Arte romanico a o Reino d'Aragón].
* {{es}} [http://www.romanicat.net/ Romanicat.net], O romanico en [[Catalunya]].
* {{es}} [http://www.romaniconorte.org/es/portada/ O romanico d'o norte de PalenziaPalencia ey Burgos].
* {{es}} [http://www.lafronteradelduero.com/ La Frontera del Duero.com], O romanico en as redoladas d'o rio [[Duero]].