Demoret

(Reendrezau dende Dimoret)

O demoret (pronunciau /demoˈɾe/[1] ~/demoˈɾet/[2]; como "demoré" u "demoret" de traza indistinta) ye un tipo sencillo de devanadera que se feba chirar con a man u con una manivela y serviba pa pasar as «fusadas», que ye o conteniu de filo que s'heba filau en cada fuso, devanando-las dica formar una madaixa.

Demoret.

Teneba cuatro aspas de madera que se feba chirar sobre un eixe paralelo con o suelo. Cada aspa teneba una pieza travesera an que s'asentaba o filo d'a madaixa. L'eixe central se meteba en o piet con dos chugaderos u con un, como un molinet.

Pa fer-lo funcionar se teneba que ligar un estrimo d'o filo en una d'as silletas y contino meter o fuso en un canastico y fer chirar l'instrumento con a manivela. Asinas o filo iba salindo de o fuso, que bailaba fendo brincos en o canasto, y o filo s'iba religando sobre l'asiento d'as aspas con cada vuelta. En rematada la fayena, se sacaba la madaixa entera de as aspas, y ya se podeba guardar, lavar, tenyir u aún se podeba devanar pa fer chubiellos.

Cultura popular editar

Sobre o demoret s'ha documentau por a-saber-los puestos de l'Alto Aragón una dovineta que viene a dicir:

Cuatro caballos van ta Francia,
corren y corren y nunca s'alcanzan.[3]
Popular.

Imáchens editar

Se veiga tamién editar

Referencias editar

  1. CASTILLO SEAS, Fabián. Bocabulario de l'aragonés d'Alquezra y lugars d'a Redolada. Publicazions d'o Consello d'a Fabla aragonesa, 2001. ISBN 84-86036-94-1.
  2. BADIA i MARGARIT, Antoni Maria, El habla del Valle de Bielsa (Pirineo aragonés). Edición d'Artur Quintana. Aladrada ediciones. Zaragoza, 2015. ISBN 978-84-944335-5-9
  3. DIESTE, José Damián. Adivinanzas del Alto Aragón. Xordica, 2009. ISBN 978-84-96457-40-9. P. 14.