Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo tracta sobre as torres como edificios. Ta altros emplegos d'a palabra torre se veiga Torre (desambigación).
Articlo d'os 1000

Una torre (d'o latín turris[1]), ye en arquitectura u incheniería, una estructura en a que predomina la dimensión vertical sobre l'amplaria. Puede estar construida como una estructura independient u como parte integrant d'un edificio, y a suya planta puede estar circular, cuadrada u poligonal. En a actualidat, lo termin s'emplega pa designar a diferents estructuras tecnolochicas, asinas como a edificios d'usinas u viviendas de gran altura, en Espanya tamién pa segundas viviendas vacacionals.

A Torre Eiffel, en París.

Os materials de construcción emplegaus ta fer una torre pueden estar a saber-lo diversos, dende materials organicos como a fusta dica altros de tipo sintetico.

Las suyas funcions pueden estar diferents, pero historicament han estau militars y relichiosas, amás d'esteticas, pa asombrar a los foranos u pa observar una bonica vista u paisache. En l'actualidat as torres tamién pueden estar edificios altos, d'usinas, viviendas u comunicacions, asobén iste termino ye utilizau como sinonimo de gratacielos.

Torres d'uso militar editar

Son edificacions prencipalment disenyadas pa lo suyo uso defensivo, control u de vichilancia, encara que tamién podeban fabricar-se torres ofensivas como las torres de setio.

Torres aisladas editar

  • Torraza, ye una torre gran u altera que gosa estar aislada en un puesto estratechico. Tamién se puet denominar torraza pa casas fortificadas.
  • Talaya, ye una mena de torraza situada a cierta altaria que permite de fer observacions militars y vichilancia arredol dende un puesto altero y seguro.
  • Bastida ye una maquina que se feba servir en l'Antigüedat y d'a Edat Meya ta setiar ciudaz, castiellos y atras fortificacions militars con torres u murallas. Consistiba en una torre devantada en fusta que se podeba tresladar por meyo de ruedas u bien tresladando-la rodando sobre troncos d'árbols. Se gosaban fer d'una altaria superior a las murallas que s'atacaban, ta dar asinas a os atacants superioridat.

Torres de Castiellos y murallas editar

  • Torre de l'homenache, ye a estructura central d'o castiello medieval. Ye una torre que desta estando mes alta que a muralla y que por un regular se podeba aislar d'o resto d'a fortaleza, d'una traza que ye o zaguer refuchio si cayen as atras esfensas. O sinyor la fa servir de residencia y cumple con as funcions mes destacadas d'o castiello, con as estancias principals y os almacens de minchar.
  • Torretón, ye una torre gran pa la defensa d'un castiello, una muralla u una plaza fortificada.
  • Torre de muro, ye una torre construida por un regular contra la paret d'un muro u muralla y que s'estiende enta fuera pa permitir millors anglos de defensa contra los atacants.

Torres d'uso relichioso editar

  • Campanal, torre en os edificios cristianos adedicaus a emplegar-se como ilesias, a on se troban emplezadas as campanas que s'emplegan en a liturchia cristiana. A sobén s'emplegaban tamién como torre de guaita.
  • Minaret, cadaguna d'as torres en os edificios musulmans adedicaus a emplegar-se como mezquitas. La suya función ritual ye proporcionar un entorno elevau pa que lo muezín efectúe las cinco clamadas que cada día se fan pa convocar a la oración.
  • Torre funeraria, muitas relichions y creencias fan monumentos funerarios con forma de torre. Uns sirven como columbario, atros como carnerario, criptas u fuesas pa recordar y guardar las restas de personas importants pa una relichión u cultura, como por eixemplo as estupas d'a relichión budista u as torres d'o silencio d'a relichión zoroastriana.
  • Gopuram, torre ornamental situada sobre la dentrada a lo recinto de cualques templos hindús que cumple una función ritual.
  • Pagoda, torre común en cuantos países asiaticos construyidas con propositos relichiosos, prencipalment como parte d'o budismo y en cualques ocasions d'o taoísmo, per lo cual son ubicadas cerca u adintro de templos budistas.

Torres d'uso tecnolochico editar

 
Torre del Reloch d'Ayerbe.
  • Torre de reloch, yeran obras civils contruidas prencipalment pa alberar un reloch, visible dende luen y muitos puntos de vista y asinas regular la vida d'a chent. A lo prencipio albergaban reloches solars y posteriorment reloches mecanicos. A ormino yeran acompanyadas de campanas que tocaban las horas u bel mecanismo emisor de son que daba las horas. En Aragón i hai una gran presencia d'ellas como la Torre de Reloch d'Ayerbe, u la ya desapareixida Torre Nueva de Zaragoza.
  • Torre de control, edificio con forma de torre a on se troba a seu d'o centro de control aerio d'o trafico d'un aeropuerto u d'un puerto.
  • Faro, edificio con un aparato luminoso en o cabalto que emite sinyals de luz, en un intervalo de tiempo determinau. Sirven como aduya a la navegación maritima y t'avisar de periglos en a costa u dentradas de puertos.
  • Torre de comunicacions, son edificios con forma de torre disenyaus pa suportar antenas pa labors de radiodifusión y telecomunicacions.
  • Torre electrica, ye una estructura de gran altura, normalment construyida en celosía de acero pa la conducción de linias electricas de suministro d'electricidat.

Atros usos editar

Cualques torres no cumplen funcions practicas si no que sirven de mirador, decoración u de commemoración.

  • Torre mirador, ye una torre d'altaria superior a os edificios u accidents cheograficos cercanos pa tener una amplia vista de l'entorno de forma recreativa. Como eixemplo significativo y conoixiu mundialment podemos destacar a la Torre Eiffel.

Referencias editar

  1. (es) Francho Nagore Laín: Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV), Universidat de Zaragoza, 2021, ISBN 978-84-1340-315-1, p.438

Vinclos externos editar