Sobrechunters

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os sobrechunters yeran uns funcionarios de nombramiento reyal existents en a monarquía aragonesa, que teneban a misión de facilitar l'administración de chusticia. Creyadas as Chuntas y corporacions por cuantas ciudaz, con a fin de no dar asilo a os malfeitors y, manimenos, proceder a la suya persecución, se metió debant de cada Chunta a un president, chefe u sobrechuntero.

A primera disposición foral sobre éls da ideya d'a suya Institución y encara de bels d'os abusos que feban, ya que se les prohibió de fer-los. En o libro 9º d'os Fueros, que ya son de Chaime II y con o títol De offitio suprajunctariorum se diz que:

"os sobrechunters executen as sentencias d'o Chusticia d'Aragón y as que se les comuniquen de parti d'o rei y as que les mandase o gubernador d'Aragón y tamién as sentencias d'os atros chudeces y no sigan escudiaus en ello. No citen ni embarguen a dengún sin mandato d'o rei, d'o gubernador, d'o Chusticia u d'os chudeces y isto sin alparciar ta conoixer as causas, pero tiengan obligación de perseguir d'oficio a os furtaires, homicidas y atros malfeitors, con requisitoria u sin requisitoria y prender-los; y faigan que metan de manifiesto os furtos y robos y istos faigan que se restituyan a os suyos duenyos, sin levar cosa por ello."

Lo mas grieu, diz Vicente de la Fuente, yera que si o sobrechuntero yera chandro u dandaloso en a execución d'as sentencias u en o quefer d'o suyo mestier, heba de responder de danyos y perchudicios a las partis reclamants que tenesen afers que pleitiar.