Salvatierra d'Esca

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Este articlo tracta sobre Salvatierra d'Esca, municipio d'a Chacetania. Pa atros usos d'o toponimo Salvatierra, veyer Salvatierra (desambigación).

Salvatierra d'Esca (en castellano Salvatierra de Esca) ye un municipio d'a provincia de Zaragoza, situau en a comarca d'a Chacetania. Perteneixe a lo partiu chudicial d'Exeya d'os Caballers y a la diocesi de Chaca. A suya población ye de 204 habitants, en una superficie de 81,2 km² y una densidat de 2,51 hab/km².

Salvatierra d'Esca
Municipio d'Aragón
Bandera Escudo d'armas
Envista de Salvatierra d'Esca.
Envista de Salvatierra d'Esca.
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
Municipio
 Aragón
 Zaragoza
Chacetania
Partiu chudicial Exeya d'os Caballers
Superficie 81,2 km²
Población
 • Total

204 hab. (2013)
Altaria
 • Meyana

582 m.
Distancia
 • 180 km

enta Zaragoza
Codigo postal 50684
Chentilicio salvaterrano[1]
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau
 • Parroquia

Chaca
Chaca-Berdún
Sant Salvador
Río Esca
Coordenadas
Salvatierra d'Esca ubicada en Aragón
Salvatierra d'Esca
Salvatierra d'Esca
Salvatierra d'Esca en Aragón

Toponimia editar

Seguntes Alvaro Galmés de Fuentes os toponimos Salvatierra se remontan a una institución churidica medieval que controla una zona de muga, a on se concede asilo y immunidat a tot qui se i estableixca, pero a cambio de cosirar-la y participar activament en a suya defensa. Salvatierra d'Esca estió una "Salvatierra" que defendeba las posicions d'o Reino d'Aragón en a muga con o Reino de Navarra.[2]

Luengas y fablas editar

Huei se i charra o castellano rechional d'Aragón, con muitos aragonesismos, como consecuencia d'haber substituito fa poco tiempo a l'aragonés.

O lexico d'intrés etnografico de Salvatierra d'Esca se conoix relativament bien por figurar esta localidat en l'ALEANR, con a sigla Z 200.[3]

Cheografía editar

Salvatierra d'Esca ye en a val de Roncal entre dos aliniacions montanyosas d'o flysch pirenenco cretacio-eoceno: a lo norte l'aliniación sierra d'Illón-sierra de Beldú y a lo sud sierra de Leire-sierra d'Orba. La part occidental de lo termin municipal de Salvatierra ye trescruzada por o río Esca, afluent d'o río Aragón en l'entibo de Yesa, pero la mes gran part d'o termin ye en o ret fluvial d'o barranco de Gabarri, que caye en Esca en un forcallo chusto a lo sud d'o nuclio habitau,

Son monts de Salvatierra d'Esca Algaralleta, Chandri, La Cucula, mont Fragas, Huyerna, Muga de Sigüés, pui d'o Pinar, punta Salarinya, Val de Penya, La Vardipenya y Virchen de Penya.

Mugas editar

O suyo termin municipal muga a o norte con Burgui, municipio navarro en a val de Roncal; a l'este con Fago y a Canal de Berdún; a o sud con Sigüés y a l'ueste con Bigüezal en o termin municipal de Romanzado, tamién en Navarra.

Lugars editar

D'o suyo termin municipal fa parte o lugar de Lorbés, a l'este d'o municipio, en a muga con a Canal de Berdún.

Historia editar

Dica l'anyo 1208, o suyo nombre estió Obelba, con as variants Ovelva, Ouelva, Ovelba, Ubelba y Okelba. A primera cita d'a localidat estió, seguntes Agustín Ubieto, en l'anyo 890-900, recullida en o Cartulario de San Chuan d'a Peña, editau en Valencia en 1962 por Antonio Ubieto Arteta.[4]

Demografía editar

Evolución demografica
1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
- - - - 289 289 278 276 273

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
271 269 260 259 249 248 244 235 226

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
210 211 211 215 208 212 198 199 207

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
210 199 - - - - - - -

1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Administración editar

Reparto de concellers editar

Eleccions municipals[5]
Partiu 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007 2011 2015 2019
Partido de los Socialistas de Aragón 3 4 3 1 2 1 1 1 4 1 4
Partido Popular - - - - - - - - - - 1
Chunta Aragonesista - - - - - - 1 1 - 4 -
Izquierda Unida - - - - - - - - 1 - -
Partido Aragonés - 3 4 6 5 3 5 5 - - -
Independients - - - - - 3[6] - - - - -
Unión de Centro Democrático 4 - - - - - - - - - -
Total 7 7 7 7 7 7 7 7 5 5 5

Alcaldes editar

Lista d'alcaldes
Lechislatura Nombre Partiu politico
19791983 Laplaza Loriente, Martin UCD
19831987 Bescos Anso, Juan-Carlos PSOE
19871991 Escos Navarro, Valerio PAR
19911995 Bescos Navarro, Valerio PAR
19951999 Valerio Bescos Navarro PAR
19992003 Samitier Hualpe, Jose Manuel PAR
20032007 José Manuel Samitier Hualde PAR
20072011
20112015
20152019
20192023
20232027 Juan Carlos Bescos Anso [7] PSOE

Molimentos editar

Fiestas editar

Veyer tamién editar

Referencias editar

  1. (es) Manuel Alvar: Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja. Institución Fernando el Católico. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983. Lama 6
  2. (es) Álvaro Galmés de Fuentes: Toponimia: mito e historia. Real Academia de la Historia, 1996, p. 50. ISBN 849598394X, 9788495983947.
  3. (es) Manuel Alvar: Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja. Institución Fernando el Católico. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983. Tomo I, Lamina 3, Mapa nº 3.
  4. Ubieto Arteta, Agustín: Toponimia aragonesa medieval, Valencia, 1972.
  5. Archivo electoral
  6. Agrupación de Electores de Salvatierra
  7. (es) Consulta el listado de alcaldes que han sido proclamados en Aragón en Heraldo de Aragón
  8. (es) Parroquias del Arciprestazgo de Jaca-Berdún en o sitio web d'a Diocesi de Chaca.


Lugars d'o municipio de Salvatierra d'Esca
Poblaus: Lorbés | Salvatierra d'Esca
Despoblaus: Focheto