Pireneu axial

cordillera
(Reendrezau dende Pireneu Axial)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O Pireneu axial ye a part més antiga d'os Pireneus y ye constituito por un nuclio paleozoico plegau en a orochenia herzinica, y a suya extensión en o centro d'os Pirineus va dende Navarra dica o Cap de Creus, correspondendo a las cabeleras d'as vals de Tena, Ara, Bielsa, Benás, Barrabés y Aura. A l'este d'o Cap de Creus contina baixo o livel d'a mar. En l'Alto Aragón as altarias més grans corresponden a lo Pireneu axial: Aneto, Tuca Lardana, Moros y Comachibosa.

Tuca de la Maladeta, o cabalto d'o Pireneu axial.

O suyo plegamiento se desvinió entre Westfaliense y o Estefaniense, formando-sen napas tectonicas, intruindo magmas que orichinoron grans plutons de rocas granitoides, y producindo-se un metamorfismo intermedio de baixa presión. Os materials d'edat Estefaniense y Permico se depositoron en etapas de fracturación post-orochenicas, destacando as molasas, acompanyadas en bels puestos por rocas volcanicas (andesitas).

Litolochía editar

Bi ha rocas sedimentarias como calsineras y piedras d'arena, rocas plutonicas, (destacando as rocas graniticas que constituyen grans batolitos como os de La Maladeta y Pandicosa), y rocas metamorficas (destacando as rocas formadas por metamorfismo de contacto como márbols, losetas tacadas, quarcitas, y cornianas).

As rocas sedimentarias paleozoicas cubren discordantment o Precambrico, y se dividen en dos conchuntos: paleozoico inferior y paleozoico superior. Os materials paleozoicos inferiors corresponden a lo Cambrico, Ordovicico y Siluriano, son de naturaleza detritica y depositaus a gran fondura, interpretando-sen como turbiditas en bels casos. Os materials paleozoicos superiors corresponden a lo Devonián y Carbonifero y presentan rocas sedimentarias de menor fondura y con mayor variedat (calsineras arrecifals, series paralicas y series lacunars).

Cheolochía estructural editar

Bi ha estructuras formadas en a orochenia herzinica difícils d'estudiar por haber-se-ie superposau a orochenia alpina.

Lista de macizos, sierras y monts d'o Pireneu axial editar

 
Mapa d'o Pireneu axial. Texto en francés.

Referencias editar

Bibliografía editar