Monesterio de Santa María de Ripoll

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O monesterio de Santa María de Ripoll (monestir de Santa Maria de Ripoll en catalán) ye un monesterio beneditín d'estilo romanico que se troba situato en a localidat catalana de Ripoll, en a comarca d'o Ripollés y provincia de Chirona, y que ye considerato una d'as prencipals obras romanicas d'a suya redolada.

Santa María de Ripoll
Monestir de Santa Maria de Ripoll

Anvista d'o monesterio de Santa María de Ripoll
Situación cheografica
Estau
País Catalunya
'
Situación Ripoll (Ripollés)
Adreza
Coordenatas 42°12′05″N 02°11′26″E
Archidiocesi
Diocesi
Arcipestrau
Información cheneral
Advocación Santa María
Culto Catolicismo
Orden Orden de Sant Benedet
Rector
Vicario parroquial
2.º Vicario parroquial
Mosen
Propietario
Administrador
Director
Coste {{{coste}}}
Vesitable
Altaria
Pisos
Amplaria
Largaria
Superficie
Diametro
Aforo
Altaria s.r.m.
Atras
Alcance
Iluminación
Potencia
Arquitectura
Tipo Monesterio
Estilo Romanico
Función
Catalogación Bien d'Intrés Cultural
Materials Piedra picata
Construcción
Construcción 880
Fundador Guifré I de Barcelona, o Pelloso
Inicio
Fin
Inauguración
Destrucción
Arquitecto
Incheniero estructural
Incheniero de servicios
Incheniero civil
Atros
Premios
Pachina web
Localización
Santa María de Ripoll ubicada en Catalunya
Santa María de Ripoll
Santa María de Ripoll
Santa María de Ripoll en Catalunya
Frontera d'o monesterio de Santa María de Ripoll.

Establito en 880 por Guifré I de Barcelona, o Pelloso,[1] conte de Barcelona, y adedicato a Santa María, a suya primera consagración estió o 20 d'abril de 888. Con a suya fundación, Guifré I quereba recibir l'aduya monastica ta fer a repoblación d'a val d'o río Ter en o Ripollés, ta enamplar asinas os suyos dominios enta la Cerdanya y enta Ponts, en La Noguera.

O monesterio de Santa María de Ripoll destacó tamién por a figura d'uno d'os suyos abatz, l'Abat Oliba, relacionato con Sancho Garcés III de Navarra, y que estió o prencipal impulsor d'o monesterio en a primera mitat d'o sieglo XI.

L'edificio monastico que hue se puet veyer ye resultato d'una restauración feita mientres o sieglo XIX por l'arquitecto catalán Elies Rogent.

Historia editar

O fundador d'o monesterio de Santa María de Ripoll estió en l'anyo 880 o conte de Barcelona Guifré I, ''o Pelloso''. A suya misión yera de fer a repoblación d'as vals d'o río Ter y amás enamplar as suyas posesions contals enta la Cerdanya y enta Ponts, en a comarca de la Noguera. A primera consagración d'a suya ilesia s'escaició o 20 d'abril de 888 y se decidió adedicar a ilesia a l'advocación de Santa María.[2]

Guifré I dixó a su fillo Radulfo a cargo d'o monesterio, ta que i fuese educato seguntes as normas monasticas. Radulfo estió anyadas dimpués abat de Ripoll i bispe d'Urchel. Poco dimpués, Guifré fació una cosa pareixita con a suya filla Emma, ta qui fundó o Monesterio de Sant Chuan de Sant Joan de les Abadesses, amanato a o monesterio de Ripoll. O monesterio creixió y prosperó a escape. Fue consagrato de nuevo en 935, 977 y 1032.

Santa María de Ripoll estió un important centro cultural, en parte gracies a la suya colección d'escritos. A meyatos d'o sieglo X o monesterio contaba con una cifra de 66 manuscritos, que en ixas envueltas se consideraba una cifra prou important. En 1008 ya yeran 121, que se convertioron en 246 en morir l'abat Oliba en 1046. A mayoría d'istos manuscritos se copiaban y reproduciban en o monesterio ainto d'o suyo scriptorium. O eixemplar de mas valura d'a colección ye a dita Bíblia de Ripoll con cuantas ilustracions y una serie de textos introductorios que la fan convertir-se en en una especie d'enciclopedia d'o texto sagrato. Aquí s'escribió tamién en zaguerías d'o sieglo XIII a Gesta Comitum Barchinonensium, considerata como a primera historia de Catalunya.

Oliba estió tamién encargato d'ixamplar os dominios de Santa María a traviés d'a creyación de nuevos monesterios como o monesterio de Montserrat u o monesterio de Sant Martín de Canigó.

Dende l'anyo 1070 o monesterio pasó a pender d'o monesterio de de Sant Vitor de Marsiella, dependencia que continó dica l'anyo 1169. Santa María de Ripoll continó estando o prencipal centro relichioso de Catalunya dica o sieglo XV, cuan prencipió un lento declive que s'alacetó con a perduga d'o suyo control sobre o monesterio de Montserrat l'anyo 1402.

O 2 de febrero de 1428, un fuerte tierratremo afectó a la comarca d'o Ripollés. O sismo, d'intensidat IX en a escala de Mercalli, estió uno d'os mayors d'a historia de Catalunya. Esboldregó de raso uno d'os campanals d'o monesterio y dixó prou mal a resta d'o edificio, que s'esvielló seguindo un estilo gotico.

Ataque y destrucción d'o monesterio editar

 
Santa María de Ripoll dimpués de l'ataque de 1835.
 
Santa María de Ripoll dimpués de l'ataque de 1835.
 
Santa María de Ripoll dimpués de l'ataque de 1835.

En 1833 esclató a Primera Guerra Carlista; os prencipals focos d'a sublevación carlista estioron en o País Basco y en o Mayestrato en o País Valenciano, y en Catalunya cuantas partidas carlistas clamaban a la insurrección contra o gubierno de Madrit. Debant d'a necesidat de tropas ta reprimir a rebelión, o capitán cheneral de Catalunya Manuel de Llauder i de Camín entregó armas a la «Milicia Urbana» y con elementos radicals de Barcelona organizó un cuerpo franco de voluntarios dito «Tiradores de Isabel II»,[3] con os que marchó enta la montanya ta rematar con o carlismo. Un d'os oficials que mandaba ixa colla d'o «batallón de voluntarios» yera o choven cadete Joan Prim i Prats;[4] a durisma represión que s'estendilló por as comarcas interiors de Catalunya le sirvió a o cheneral Llauder ta que en Madrit lo nombrasen ministro d'a Guerra. Dimitió pocos meses dimpués y tornó en Catalunya decidito a rematar definitivament con as partids carlistas de Ros d'Eroles, de Benet Tristany, de Ne, de Boquica y de Llarg de Copons. O 7 d'abril de 1835 o gubernador de Vic ordenó a la «Milicia Urbana» atacar a una partida carlista, pero a milicia fue redotata en Sant Sadurní de Sovelles en o camín de Berga enta Ripoll. En chunio de 1835 o comandant d'o «Batallón de Tiradores de Isabel II» José Rodriguez ordenó ocupar Ripoll con 600 hombres y i destinó a o subtenient Joan Prim a luitar contra as partidas carlistas de Cames crues y de Garbat de Guissona en a redolada de Viladrau.[5] O 25 de chulio de 1835 o gubierno de Juan Álvarez Mendizábal promulgó un Reyal Decreto que ordenaba a supresión de toz os conventos de menos de 12 monches y a expropiación d'os suyos biens tar pagar a deuda publica d'o gubierno espanyol, mientres que en Barcelona dimpués d'una cursa de toros[6] os elementos mas fanaticos y anticatolicos proclamoron a revolución y encabezoron a bullanga que cremó cuantos monesterios d'a ciutat.

O 25 de chulio de 1835 plegoron en Ripoll as noticias d'o movimiento revolucionario y d'o espullamiento d'os conventos barcelonins.[7] Os components d'o destacamento d'os «Tiradores de Isabel II» enlucernaban por unir-se en o movimiento revolucionario de Barcelona, d'a on en procediban a mayor parte d'éls,[8] pero en conoixer ixo, o comandant Tomás Metzquez los ninvió enta Berga con a promesa de que dimpués poderban marchar enta Barcelona. O 6 d'agosto de 1835 o capitán cheneral Manuel Llauder marchó de Vic y li notificoron o «estado de indisciplina y conmoción en que se hallaba el batallón dé tiradores de Isabel II que guarnecía a Ripoll».[9] En plegar os «Tiradores» en Berga, o gubernador d'a ciudat lis ordenó de marchar a combatir en Alpens contra os carlistas,[7] en cuentas de dixar-los que s'unisen a la bullanga revolucionaria de Barcelona; refusoron de cumplir as órdens y frustatos por no poder participar en os espullamientos de Barcelona tornoren en Ripoll.[7] O maitín d'o domingo 9 d'agosto de 1835[7] o exaltato destacamento de «Tiradores» dentrava en a ciudat en clamando chilor revolucionarios y exhortando a la crema d'o monesterio; os monches temeban o pior y prencipioron a preparar-se por si lis caleba defensar o monesterio, en recebindo o refirme d'os ripolleses y mesmo d'a «Milicia Urbana» de Ripoll.[10] Embriagatos luego de minchar, os «Tiradores» prencipioron a patrullar per a ciudat, y a las dos d'a tarde, en sentir como o campanal tocaba a vespras, s'alzó o chilo: «los facciosos escalan el monasterio!».[10] Contonoron con l'ataque en as dependencias d'o monesterio, a on os «Tiradores» asasinoron a dos monches, Joan de Ros y Manuel de Llisach,[11] y capturoron a mosén Ignasi Brusi, qui se salvó por a interposición d'un miembro d'a «Milicia Urbana».[12] Sindembargo, os «Tiradores» prencipioron o espullamiento d'o templo, pilloron as imáchens d'os altars, creboron a estatua de Sant Benedet, destrozoron l'organo, creboron as pinturas y roboron os calices, os candelabros y d'atros obchectos sacros; deseparoron os obchectos d'archent y d'oro, mientres que d'a resta, en ignorar o suyo valor artistico, en facioron pilas.[12]

Os «Tiradores de Isabel II» se fixoron dimpués en a solitaria urna de fusta d'o conte Remón Berenguer IV «o Santo»;[13] s'amontonoron sobre ella, la profanoron, en quitoron o cadáver momificato, y mientres a turba laica insultaba, pisaba y escupiba sobre as restas mortals d'o conte de Barcelona,[13] os caudiellos lo sometioron a un chudicio popular. Se li imputoren os crímens d'haber forachitato a os musulmans de Catalunya y de propagar a fe catolica. Lo troboron culpable d'os crímens y lo condenoron a la foguera.[13] Encendioron as tiedas y en chilando «viva la libertad!» cremoron os altars y os obchectos sagratos que heban conservato, en aventando en as flamas o cadáver momificato de Remón Berenguer IV;[13] a resta de «Tiradores» reventoron os sarcofagos d'os antigos abaz d'o monesterio, tiroron por o suelo as suyas restas mortals, y tamién las tiroron en o fuego. En veyendo o desastre, bellos ciudadans de Ripoll preboron de salvar o que podeban;[14] d'entre istos destacó o choven medico Eudald Raguer, qui con l'aduya d'atros podioron salvar d'o fuego as restas de Remón Berenguer III i d'atros antigos prohombres d'o monesterio. Ya de nueiz, o fumo asfixiant y o fuego facioron que a turba laica albandonase a ilesia; pero cuan pareixeba que ya heban satisfeito as suyas ansias d'espullamiento y destrucción, dimpués de cremar l'abadía, s'alzó d'entre éls un nuevo chilo: «al archivo! al archivo! a quemar el archivo!».[15] A biblioteca de Santa María de Ripoll, cuna de Catalunya, receptaclo d'un milenio d'historia, custodio de centenars de cronicas, manuscritos, codices y homilías que databan d'os tiempos de l'abat Oliba, fue cremata mientres que se chilaban proclamas progresistas y canticos revolucionarios.

Albandono editar

Cremato y espullato, o decreto d'exclaustración de 1835 obligó a l'archivero fra Roc d'Olzinelles y a resta de monches a albandonar o monesterio. L'edificio s'esboldregó mica en mica: en 1847 desaparixió una parte d'o suyo claustro; y en 1856 a torre d'o palacio abacial. Amás, o palaci abacial y tamién d'atros edificios monacals fuoron consideratos como si fuesen una pedrera y se vendioron as suyas piedras enta os particulars.

Vinclos externos editar

Referencias editar

  1. (es) David González Ruiz: Breve Historia de la Corona de Aragón. Ediciones Nowtilus, S.L., Madrid, abril de 2012, p. 29, ISBN 978-84-9967-306-6
  2. (ca) Montse Armengol: El fundador de la nissaga catalana, en Sàpiens, numero 121, octubre de 2012, Barcelona, pachinas 42-44 ISSN 1695-2014.
  3. (es) Giménez y Guited, Francisco: Historia militar y política del general don Juan Prim marqués de los Castillejos; pachina 19.
  4. O cheneral Prim ingresó en o «Batallón de Tiradores de Isabel II» o 27 de febrero de 1834, y i continó dica zaguerías d'octubre de 1835. Contino pasó a o 4eno Batallón de Voluntarios de Catalunya, a on i sirvió dica zaguerías de febrero de 1836, pasando dimpués a o 3er Batallón dica zaguerías de chulio de 1838. En a suya fuella de servicios amanixen cuantas accions estandillatas por as provincias de Barcelona y Chirona «contra facciosos en Cataluña» La Corona de laurel: coleccion de biografias de los generales que han tomado parte en la gloriosa campaña de África, Volumen 1, pachina. 496.
  5. (es) Giménez y Guited, Francisco: Historia militar y política del general don Juan Prim marqués de los Castillejos; pachina 45
  6. (es) Giménez y Guited, Francisco: Historia militar y política del general don Juan Prim marqués de los Castillejos; pachina 38
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 Pellicer 1888, pag. 252
  8. Pellicer 1888, pachina 254.
  9. Pellicer 1888, pachina 251.
  10. 10,0 10,1 Pellicer 1888, pag. 255
  11. Pellicer 1888, pachina 256.
  12. 12,0 12,1 Pellicer 1888, pachina 257.
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 Pellicer 1888, pachina 258.
  14. Pellicer 1888, pachina 260.
  15. Pellicer 1888, pachina 261.