Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000

Una monarquía ye una forma de gubierno d'un estau en que o cargo supremo d'ixe estau ye vitalicio, y por un regular desinato seguntes un orden hereditario. Iste cargo se clama "monarca" (d'o griego "un" y "gubernant"), encara que o termin puet variar seguntes a rechión, como rei u reina, emperador u emperadriz, voivoda, khan, zar u kaiser.

En color azul os estaus actuals con monarquía.
Corona d'a dinastía Ming (China).

O títol de monarca se transmite por herencio como cualsiquier bellatro títol nobiliario; asinas, en a nuestra cultura dica hue se transmite por vía hereditaria por primochenitura (ye decir, o fillo de mas edat ocupa un lugar anterior en a linia succesoria) y con preferencia d'o masclo sobre a fembra. Amás, en bels sistemas churidicos (como en o sistema francés) existe a dita lei salica, seguntes a que a fembra no tien dreito a la succesión). Mudernament, iste sistema que excluye a las mullers ye custionato, y en bellas monarquías d'os países nordicos se parla de modificar as leis ta fer que una muller tienga a preferencia en a linia succesoria si tien mas edat que o suyo chirmán.

Actualment, a mayor parte d'as monarquías son amás monarquías constitucionals y no pas absolutas; en as primeras bi ha una constitución que reculle os dreitos d'os ciudadans y bi ha un sistema de división de poders con un Parlamento esleito por os ciudadans, encara que en as monarquías absolutas o poder politico ye en mans d'o rei u monarca.

Se veiga tamién editar

Vinclos externos editar