Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Daco
Atras denominacions: {{{atrasdenominacions}}}
Parlau en: Dacia y Reino Daco (actuals Rumania, Moldavia, partis de Ucraína, Hongría, Serbia, Macedonya d'o Norte y norte de Bulgaria)
Rechión: Balcans orientals
Etnia: {{{pueblo}}}
Parladors: Amortata dende o sieglo VI
Posición: {{{clasificación}}} (Ethnologue 1996)
Filiación chenetica: Indoeuropea

  Paleo-balcanica
 Daco

Estatus oficial
Oficial en: Garra país
Luenga propia de: {{{propia}}}
Reconoixiu en: {{{reconoixiu}}}
Regulau por: Sin de regulación
Codigos
ISO 639-1 dengún
ISO 639-2 ine ("Indoeuropeas, atras")
ISO 639-3 {{{iso3}}}
SIL
Extensión d'o Daco

A luenga daca estió una luenga indoeuropea fablata por o pueblo antigo d'os dacos. Tradicionalment la han considerata como una variant septentrional de l'idioma tracio pero agora se conoixen millor as diferencias como para planteyar-se atros puntos de vista. Tamién agora bi ha una teoría que identifica l'idioma daco como a luenga madre de l'albanés actual, estando o proto-albanés.

Distribución editar

A suya distribución s'ha puesto reconstruir en base a los toponimos en dava, que significa en luenga daca ciudat fortificata, y que se distribuyen dende Moldavia dica Macedonya ocupando tota Rumanía y norte de Bulgaria y plegando a lo centro d'Hungría.[1]

Fonetica editar

As consonants sonoras aspiratas *bh- e *dh en PIE se convertioron en sonoras: b, d (Daco -dava < PIE *dhe-, "fixar, sistematizar", ecetra.). PIE *b- permaneixe como b (Daco -balus; kinuboila < -uboila < PIE *abel-, etc.), e *d permaneixe como d- (Daco Decebalus etc.).

Una correspondencia trobata entre daco y tracio ye una variación de vocal, a (daco)/e (tracio). Cfr. daco Zalm- (< Zalmoxis[2]), tracio zelmis (< PIE *kel-, "cubrir"), "piel", "cuero"; daco Zald- (< Zaldapa), tracio celtas (< PIE *ghel-, "enlucernar"); daco reconstruito *barz- (< rumano barza, "cigüenya"), tracio Berz- (< Berzobis, Berzana; PIE *bherəg-, "blanco"); v. Olteanu et al. Esta ye una d'as lumerosas evidencias a favor d'a existencia d'una branca daco-tracia d'o indoeuropeu.

Morfolochía editar

Bi ha pocas frases conservadas en daco como pa tener guaire informacion. Una d'ellas ye:

Decebalus per Scorilo

Se traduz como Deceneu fillo de Scorilo. Se'n deduce que bi ha un chenitivo tematico con una desinencia de l'antigo ablativo *od como en balto, eslau y celtibero.[1]

Referencias editar

  1. 1,0 1,1 (es) Francisco Villar: Los indoeuropeos y los origenes de Europa. Lenguake e historia. Editorial Gredos, 1991. p 296
  2. Esto presuposa que Zalm- en Zalmoxis deriva d'o PIE *kel-, "cubrir", y doncas coincide con o mesmo etimo d'o tracio zelmis, que de seguro deriva d'o PIE *kel-. Manimenos, una etimolochía oposata afirma que Zalm- debería estar considerata una variant de Zamol-, d'o PIE *dhghom-, "tierra"; esta derivación ye refusata por atros lingüistas aducindo bellas razons, como que as fuents mes antigas atestiguan a forma Zalmoxis, no Zamolxis. Pero os partidarios d'o etimo *dhghom- s'agarran a lo nombre d'o dios terrestre lituano, Zjameluks.