Deciseis factors de personalidat

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os 16 factors de personalidat, son un conchunto de factors derivaus per o psicologo Raymond Cattell, que se pueden mesurar-se por meyo d'o cuestionario de os sece factors de personalidat.

Estructura d'a personalidat editar

Ta establir a estructura d'os sece factors, Raymond Cattell empecipio por compilar 17.953 parolas que prenioron es psicologos Allport y Odbert sobre atributos pertinents a la personalidat en a suya investigación d'o Diccionario Webster's d'a luenga anglesa.

Istos vocablos se pueden clasificar en cuatre categorías diferents: 1) rasgos u vocablos que expresan una tendencia de conducta consistent y estable; 2) estatos d'animo temporals; 3) vocablos que se refieren a es efectos que a conducta d'una persona tiene ta os de demás y 4) una categoría mixta. Raymond Cattell partió de a primera categoría a la que adhibió bellas cient parolas relativas a estatos. Dimpués ista selección li quedoron 4.500 vocablos.

A traviés de diferents analises de clusters, comprebó que istos 4.500 vocablos podeban arroclar-sen en bels 171 grupos u variables. Dimpués cientos d'adultos fueron valuraus con istos y, dimpués de feitos es analises factorials de ditos datos, surtieron 35 variables bipolars. Dimpués de que es 35 variables bipolars s'aplicasen a una gran muestra de preba con adultos provenients de muit diversas poblacions ta valurar-las, es analises factorials amostroron sece factors. A traviés de una serie d'analises semellants s'obtenioron os quince factors que heban puesto explanicar a mayoría d'as conductas en l'ambito de a personalidat.

A segunda fase d'a investigación consistió en trobar os mesmos factors trobatos con es datos L (de vita) pero agora con es datos Q (d'es cuestionarios). Cattell se basó en os factors trobatos con es datos L.

D'istos sece factors, doce factors coincidiban con es d'es datos L, entre que cuatre factors yeran exclusivos d'es datos Q y tres d'es datos L no se repetiban en es datos provenients d'es cuestionarios. Per tanto s'obtenieron doce factors comuns ta toz dos "riedos".

Istos sece factors no son independients ya que analises factorials realizatos con éls dan ueito factors de segundo orden. Sindembargo Cattell considera muito mayor o poder predictivo d'es factors de primer orden. Entre es factors de segundo orden se troba a exvia-invia u l'anxiedat.

Contino s'amuestra una tabla con es deciséis factors et con os vocablos descriptors d'a valura de cadagún son entre parentesis:

Baixa valura con es suyos descriptors Factor primario Alta valura con es suyos descriptors
Esquizotimia u Esquicia (callato, solenco, critico, escrupuloso, obchectivo, independient, desconfitato) Calidez
(A)
Afectotimia u Afeccia (sincero, participativo, calido, de buen tracto, confitato)
Alta capacidat intelectual escolastica(fato, simple) Raciocinio
(B)
Baixa capacidat intelectual escolastica (intelichent, buen aprendedor)
Menor fuerza de l'ego (instable emocionalment u masiato emocional cuan se decibe) Estabilidat emocional
(C)
Mayor fuerza de l'ego (emotionalment estable e oportuno, tranquilo)
Chusmisión (dócil, tractable, instable, modesto) Dominación-Chusmisión
(E)
Dominación (asertivo, agresivo, cerrín, ábol, explosivo)
Desurchencia (serioso, murrioso, pesimista, introspectivo, vogal) Enfuelgo
(F)
Surchencia (goyoso, ardient, sociable, dinamico, luengatán)
Superego feble (escudiato, no l'importan as normas, autoindulchent, frivolo) Mantenimiento de reglas
(G)
Superego fuerte (curioso, punyidero, asiduo, disciplinato)
Treccia (tutón, susceptible, con autocontrol) Atrivimiento social
(H)
Parmia (atrivito, amant de o periglo, sinde inhibicions, gregario)
Harria (ábol, asertivo, realista, autosuficient, independient) Sensibilidat
(I)
Premsia (delicato, espacenciato, imachinativo, anxioso, climent)
Alaxia (confitato, adaptativo ta es circumstancias) Cosiranza
(L)
Protensión (suspicaz, esconfitato, invidioso)
Praxernia (arraico, realista, convencional, lochico) Abstractividat
(M)
Aucia (imachinativo, bohemio, exichent, no convencional)
Simple (simple, autentico, cabarrucho, espontanio) Privadeza
(N)
Agudo (calculador, socialment agudo, escalicuet, astuto)
Despreocupau (seguro d'él mesmo, quedo) Aprehensión
(O)
Proclive a la culpa (inseguro, permenato)
Conservadurismo (tradicional) Neofilia
(Q1)
Radicalismo (liberal, parato ta la experiencia)
Adherencia a grupos (dependient, siguidor) Confitanza en uno mesmo
(Q2)
Autosuficiencia (prefieren as propias ideyas)
Baixa integración d'afectos (indisciplinato, impulsivo, insociable) Perfeccionismo
(Q3)
Alto control de l'autoconcepto (mesurato, compulsivo, social)
Baixa tensión erchica (relaxato, sinde frustación) Tensión
(Q4)
Alta tensión erchica (retillant, con frustación)
Adaptación de o libro Psicología de la personalidad: Teoría e investigación, UNED).