Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Chiretas

Chiretas
Atras denominacions
Gireta, girella
Orichen cheografico
Cocina: Gastronomía aragonesa
Orichen: Aragón
Catalunya
Se mincha en: Ribagorza, Sobrarbe y Semontano de Balbastro, Pallars Sobirán y Alta Ribagorza.
Elaboración
Ingredients: Bodiello d'o cordero, arroz, liviano, corazón y atros repuis d'este animal, ambrona, preixil, allo y atros condimentos

As chiretas[1] son un plato tipico d'Aragón propio d'a cultura rural que aproveitaba ta la birolla tot lo que teneban a man. Consiste en o bodiello d'o cordero (chireta significa en aragonés "piel tornada") cusida y farsida d'arroz apanyau y liviano, corazón y atros repuis d'este animal, chunto con ambrona, preixil, allo y atros condimentos. As chiretas se feban bullir.

Forma de fer-se editar

Ye tradicional en as comarcas de Ribagorza, Sobrarbe y Semontano de Balbastro, en a zona d'o Pireneu Aragonés. En as comarcas catalanas de la Alta Ribagorza y Pallars, a chireta ye conoixida como gireta, o girella, respectivament. Como ye birolla propia de montanya, no s'estrafollaba brenca: malas que s'heba matau o cordero s'emplegan ta fer-la os bodiellos, la tripa, o cuello y a carne capolada de figado ficando-ie o corazón y os livianos. Esto se mezcluceya con arroz, panceta capolada u tocino, pernil, preixil, allo, una micachona de canela, sal y pimienta blanca.

Lo de difuera se limpia y escarra con vinagre blanco ixauguando bien d'antes de farsir-la. A farsa contiene arroz mezclau con allo, preixil capolau y sal. Se replenan de farsa as tripas d'a mitat a dos tercios d'a forma con a mezcla d'arroz, con ficancia de no posar-ne-ie de mas, ya que l'arroz se rinfla malas que as chiretas bullen en o caldo, si no, podrían petar.

Las chiretas gosan servir-se calients como plato principal. Tamién en rodetas, enfarinadas, rebozadas, y fritas.

Curiosidaz editar

En 2002, s'inició o Festival d'a Chireta en Escalona, que ha estau funcionando dende alavez, anyo sin atro, en a segunda quincena d'octubre. En 2002, se logró un record Guinness por a chireta mas larga y mas pesada en o mundo: 103,75 metros de largo, fendo un total de 220 kg.

Referencias editar

  1. (es) Fernando Romanos Hernando: Aragonés ribagorzano d’Estadilla dende a obra de Cleto Torrodellas y Pablo Recio, p.11


Gastronomía d'Aragón
Platos
Anca de rana - Boliches (d'Embún) - Borraina - Chiretas - Cordero a la chilindrón - Cordero a la pastora - Escalivada - Ensalada aragonesa - Espargos montanyeses - Farinetas - Magras con tomate - Menestra - Migas (Teruelanas - de pastor) - Rancho - Recau de Binéfar - Salpicón de vaca - Sardina rancia - Sopas canas - Ternasco
Atros alimentos
Arbiello - Fardels - Lenguaniza (de Graus - de Pasqua) - Madaixas - Olivas - Pernil - Queso de Tronchón - Reganyaus - Torteta - Uevos tontos
Untos
Bechamel - Chilindrón - Llebrada - Olivada - Pepitoria
Pan, postres y lamins
Adoquins d'o Pilar - Almojábanas - Carquinyolis - Castanyas de Uesca - Crespiellos - Culeca - Empanadico - Farinetas - Fruitas d'Aragón - Fullatre - Guinda a o marasquino - Guirlache - Goguera - Lanzón de Sant Chorche - Madalenas - Prescos con vin - Medallons de Val Chunquera - Migas con chicolate - Mona de Pasqua - Mostillo - Pan con tomate - Pan dormito - Pastel ruso - Pastillos de crabaza - Refollau - Roz con leit - Tortas y cocas (Coca d'alberche - Coc de Fraga - Coc en mel) - Tortas d'alma u Pastissetz - Trena d'Almudévar
Bebitas
Cava - Moscatel - Pacharán - Poncho - Retacía - Vin (Calatayú - Carinyena - Campo de Borcha - Semontano)