Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Carapapakhes
Karapapaklar, Terekemeler
Carapapakhes en Irán en 1913
Población total
100.000
Rechions con comunidaz importants
Trascaucasia
Cheorchia
Azerbaichán
Turquía
Relichión
Islam

Os carapapakhes (en azerín Qarapapaqlar, Tərəkəmələr; en turco Karapapaklar, Terekemeler) son un pueblo que habita a lo sud d'o Caucas en l'antiga Trascaucasia, (Cheorchia y Azerbaichán), en o nord-este de Turquía (en as provincias d'Ardahan, Kars y Igdir), y tamién en o norueste d'Irán. No se sabe cuantos individuos pueden estar, pero se calcula que o menos en son 100.000. Son musulmans y parlan una luenga turquica d'a branca oguz. Dende os anyos 30 d'o sieglo XX s'ha ito asimilando a os turcos anatolicos y os azerins, fueras d'os carapapakh de Meskh (zona de Cheorchia que muga con Turquía), d'on fuoron forachitatos t'Asia Central por as autoridaz sovieticas cuan o stalinismo y esdebinioron turcos meskhi.

Historia editar

A vegatas mencionatos como Terekeme u Tarakama (u siga "turcomans"), os carapapakhes a sobén son identificatos como una facción d'os azerins,[1] encara que en o Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary figuran a vegatas como un grupo etnico diferent.[2]

Autors como Fahrettin Kırzıoğlu y Zeki Velidi Togan han postulato teorías que veyen l'orichen d'os carapapakhes en os cumicos d'o Daguestán.[3] Os Terekeme poblaban orichinalment territorios de l'actual Cheorchia, norueste d'Armenia, sud de Daghestán y centro-norueste d'Azerbaichán,[4] pero cuasi toz emigroron t'o Imperio Otomán y Persia a causa d'a conquiesta rusa d'o sud d'o Caucas entre 1813 y 1828. Alavez ellos recibioron a denominación de Carapapakh ("gorro negro") por os turcos anatolicos sinyalando o atuendo d'os Terekeme que los distinguiba d'a población local.[3]

En 1878 a expansión rusa dica a provincia de Kars (actual este de Turquía) como resultato d'a Guerra Ruso-Turca de 1877-1878 fació que bellas localidaz poblatas por Carapapakhes se convertisen en part de l'Imperio Ruso. En os inestables anyos d'o periodo d'entreguerras os Carapapakhes de Kars y Ardahan quedoron por un tiempo dentro d'as mugas de Trascaucasia y d'Armenia, dica que un alcuerde entre os gubiernos de Kemal y Stalin se repartioron Armenia y Kars se convertió en part de Turquía pa cutio. Os carapapakhes que quedoron en as republicas sovieticas de Cheorchia, Armenia y Azerbaichán se convertioron en una nueva nacionalidat etnica en a Unión Sobietica. En as zagueras anyatas d'a decada de 1930 o gubierno royo deixó de clasificar-los como un grupo etnico deseparato y en 1944 os carapapakhes de Mesk fuoron incluitos en a deportación en masa baixo a denominación común de "turcos meskhetas".[5]

Referencias editar

  1. (ru) Azerins. Great Soviet Encyclopedia
  2. (ru) Kavkazski Krai. Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary
  3. 3,0 3,1 (ru) Kumyk Communities Abroad by Kamil Aliyev
  4. (tr) Karapapaklar. Karapapak.com
  5. Ronald Wixman.(1984).The Peoples of the USSR: An Ethnographic Handbook.